« Gorputza eta ahotsa | Lur bat zure minari »
Eremu karroinduak / Luis Berrizbeitia / Elkar, 1991
Poesiaren erresuma Aingeru Epaltza / Nabarra, 2002-01
Gehien liluratu nauten liburuak ez dira gau isil bateko bat-bateko arrabots izan, lehenago bertze batzuek idatzitako liburu guztien oihartzun baizik. Errana da eta gure artean berrikitan errepikatua: originala izateko modu bakarra tradizioan txertatzea da. Luis Berrizbeitia abadiñoarrak ederki zekien hori, duela hamar urte. Eremu karroinduak bere poesia lana plazaratu zuelarik: “Etorkizuna non dagoen ez dakit / baina badakit ibai bat dela / iraganaren mendietan sorturik / orainaren ibarretan hedaturik / geroaren itsaso hondogabean gorpuztuko dena / egunsenti eder edo galerna deboilagarriaren kolorez / pintatutako emakume baten antzera”.
Tradizioaren eta modernitatearen arteko eztabaida, erdibiderik gabeko hautu gisa bizi izan dugu, maiz, azken mendeko euskal kulturan. “Gurea” eta “arrotza” bezalako kontzeptuak, aukera mingarri izan dira aunitzentzat, gaur egun ere oraindik bizirik dirauen auzian. Zirt edo zart egin beharrik ez dagoela erakutsi diguten idazleen artean dago Berrizbeitia. “Erromatarrek Iruñean gerla egiteari utzi zioten / ni neure hizkuntza honekin guduka nendin / adimenaren gudazelaietan” dio pasarte batean. Hark, Iparraldeko kantagintza tradizionala, Xabier Lete, Gabriel Aresti eta Koldo Izagirre bezain bere ditu Borges, Hölderlin, Kavafis edo Mishima. Horiek guztiak eta gehiago ere daude, agerian nahiz gorderik, Eremu karroinduak liburu bikainean: batzuetan, lan berriak moldatzeko ore zaharraren gisa; bertzetan, bere aurrekoen errepika, ihardespen edo segida; hainbatetan, protagonista bilakaturik. Izan ere, olerki liburu honek pertsonaiak ditu, istorioak, poesiaren eta narratibaren arteko mugak ezabatzeraino zenbaitetan: Robinson Crusoe eta palestinarren Intifada, XVI. mendeko mertzenario gipuzkoarra eta Dien-Bien-Phuko gerrilari vietnamdarra… Pertsonaien eta egoeren galeria liburuko alderdirik aipagarrienetako bat da, zalantzarik gabe.
Errana da: Luis Berrizbeitia originala da guztiz. Horregatik, bertze milaka idazlek landu dituzten gaiak dakarzkigu berak ere gogora: artea, herria, denbora, zalantza, maitasuna eta heriotza. Duela hamar urte, liburu hau plazaratu zuenean, “poesiaren erresuman ergelen tirania / burua gorarik promenatzen” dela salatzen zuen. Ez nuke erranen tarte honetan gauzak zuzendu diren, delako erresuma horretan. Nolanahi ere, haren poemak orduan bezain kilikagarri dira gaur egun. Orduan bezain irakurri beharreko, erresuma horren mugak zeharkatu nahi dituen ororentzat.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera