« Galdutako trenak | Ipuin-hautaketa »
Azkenaz beste / Anjel Lertxundi / Alberdania, 1996
Alderraiak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-10-12
Poliki irakurtzeko liburua duzue Anjel Lertxundiren hau, besaulki eder eroso batean eseririk ahal dela; begiak letra moldetik kendu gabe bada, hobe. Liburu honetako pertsonaiek nork bere kondena eta zigorra jasan behar dute mundualdi honetan. Kalesa batean nora-hara dabiltzan aita-alabak ditugu batetik; bestaldetik, holandar herratua, zazpi urtez behin kai bera jotzen duena; edo judutar herratua, nahiago baduzue; izan ere, Lertxundiren nobeletan pertsonaiek mozorro bat baino gehiago janzteko ohitura dute, eta irakurlearekin jolasteko ere bai, egia esan behar bada.
Kontua honela adierazita, badirudike Anjel Lertxundi pika hemen eta pika han ibili dela tradizioan, holandar herratuarena eta judutar herratuerana munduan zehar zabaldutako elezaharrak edo istorioak baitira. Idazleak esaten duen bezala “ezin hilez bizi” den jende horri buruzkoak hizkuntza guztietan kontatzen dira. “Ifrentzuak” saileko aurreko liburuan bezala, euskal tradizioa eransten dio mundutar tradizioari, eta sintesi txukuna lortzen saiatzen da.
Baina hor ez da amaitzen dena. Literaturaren barruko literaturatzat jo daiteke liburua, edo hobe esanda, literaturari egindako omenalditxotzat. Liburu bat bihurtzen da nobelaren gai, liburu batek egiten du pertsonaien arteko lotura. Adi dagoenak keinu asko antzemango ditu, oihartzun ugari adituko, gainera: Melvillerenak, Hawthorneren Letra Gorriminarenak, Duvoisin kapitainarenak, Arruerenak, eta orain zehaztu ezin ditudan asko ere bai. Bidaiatzat ere jo daiteke liburu hau, pertsonaiek hiri asko bisitatzen baitituzte (pentsa daiteke hiri bakoitzak beste funtzio bat duela, espazialaz gainera). Hiri bakoitzari liburu bat eta idazle bat dagozkio. Bartzelona, Salem, Boston, Baiona eta Zarautz pausalekuak dira bidaia herratu horretan.
Bidaia on-on guztiak bezala liburu honetakoa oso mantsoa da. Anjel Lertxundiren beste liburuen aldean honetan patxada handia somatu dut. Maisu-lanak dira, esaterako, elkarrizketak eta beraiek girotzeko erabiltzen dituen deskribapenak, oso trazo finez idatziak, xehetasun guztiak kontuan hartuz. Presarik ez balu bezala idatzi du. Behin ere amaitzeko esperantzarik ez balu bezala. Ondo pentsatuta, liburuko pertsonaiek ez dute hiltzeko, giza-emakume guztien azken kaira iristeko, batere itxaropenik.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera