« Idealen helmugarantz | Auzokoen bizitzak »
Zoririk ez / Imre Kertész (Urtzi Urrutikoetxea) / Elkar, 2003
Izugarrikeria ikasgai Igor Estankona / Deia, 2004-04-06
“Sor al dezake holokaustoak balorerik? Nire iritzian, hamarkadetan zehar gertatu den holokaustoaren prozesu bikoitza, lehenbizi erreprimitua eta gero dokumentatua, oraintxe heldu da puntu horretara, orain ari da galdera horri bueltaka (…) Holokaustoa balore bat da izan, jakituria sakon bat eman digu pairamen sakon baten bitartez, eta beraz itzelezko baliabide moralak sortu ditu”.
Nobel sari hungariarraren hitzek laburtzen dute, bere obra guztia laburtzen dutenez, esku artean dakargun nobela honen mamia. 1975ean argitaratutako “Sorstalanság” hau —oso harrera hotza izan zuen, berak goian aipatutako prozesu bikoitzaren haritik— “Porrota” eta “Kaddish jaio gabeko hur baten alde” nobelek osatzen duten taukiaren hirugarren anka da. Gazte batek, ia haur batek garbiketa eremu nazi batean bizitakoak kontatzen ditu. Distantzia erdi ironiko eta erdi malizia-bako batetik idatzita dago eta ia ez da azaleratzen norbere esperientziaren oinazerik. Baina lerro bakoitzean oinazea gordetzen da halabeharrez, edo besterik ez bada, lekukoaren papera hartu gura izan duen biktimaren artegatasuna. Dena delarik irakurleak kausitzen duen sentimentuaren haria, ukaezina da tristura deskribaitz batek bustitzen duela kontakizuna.
Gupidari edo legeari dei egitea hondamenaren erdian, gaitzaren aurrean sinesgogor mantentzea… maisuki deskribatutako egitura psikologiko hibrido hoiek deskribatzen dute ezerk baino hobeto gizakiak zeinen helduleku gutxi behar duen esperantzari eusteko. Urtzi Urrutikoetxeak itzulitako berreun eta hirurogeita lau orrialdeek sortzen duten zirrara ez da agerikoa, barrutik doa, kontzientziaren muineraino iristen da..
Imre Kertész berak dio —eta editore zein kritiko guztiek ostetik— “Zoririk ez” ez dela nobela autobiografiko bat. Behar bada idazleak ez zituen liburuko ziega hoiek beroiek zapalduko baina irudipena daukat bizitakoa baino biografia are doiago bat dela, kontatzeko gogorregia den zerbaiten birkreazio ulergarria. Orobat, XX. mendeko, joan diren eta etorriko diren mendeetako, ikasten ez duen eta ikasiko ez duen jenderaren, gu denon eta gutako bakoitzaren biografia garratza da. Urrikaldu egiten du liburu honek, eta Hollywoodeko sinplekeria jasangaitzen aldean izugarrikeriaren ikasgai bihurtzen da.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera