Van't Hoffen ilea / Unai Elorriaga / Elkar, 2002

Heriotzaren utopia Alvaro Rabelli / El País, 2004-01-04

Unai Elorriaga getxotarraren bigarren eleberria, Van’t Hoffen ilea izenekoa, SPrako Tranbia arrakastatsuan hasitako ildo beretik datorkigu. Hala ere, Van’t Hoffen ilea konplexuagoa dela esango nuke, konplexuagoak baitira, askozaz ere, bere literatur proposamenak eta mezuak. Honetan, gehiago Unaik sakontzen ditu ikuspegi horiek biak.

Matias Malanda ministerioko funtzionaria da, lotsatia bezain xelebrea, eta ikerketa proiektu bat dela-eta, Idus delako herrira heldu da. Proiektuaren helburua herritarren artean istorio xelebreak jasotzea da. Hala ere, Matiasek badauka beste helburu bat: entziklopedia baten barruan dagoen liburu baten txatala aurkitzea.

Horiexek dira eleberri honen azaleko hariak. Unaik ez digu bere literatur proposamean ezkutatzen, jolastu egiten da gogoko duen literatura motarekin, eta jolas horretara gonbidatzen ditu irakurleak.

Gonbidatu egiten ditu txantxa literario guztietara, ironiara, absurdura, hizkuntzaren askatasunera, irakurketa intelektualera… Hibridazioa sortzen du eleberri honetan tartekatzen dituen istorioekin. Dena geografia, neurri batean, imajinarioan, non eta Unairen txikitasun eta oroimenerako joera garbia nabarmentzen den.

Sakona da bidaltzen zaigun mezua. Matias, protagonista, bizitzaren azken lanaren aurrean dago, horretan bizitza osoa laburtuko balu bezala, behin burututa izateari emango zaio amaiera. Bizitzaren amaiera da, eta Matias geltoki horretara heldu da.

Protagonistak bere hiltzeko lekua aurkitu du maite dituen eta maite dutenen artean. Heriotza ere ez da gauzarik inportanteena. Segurutik bizitzaren bidaian uzten eta ereiten ditugun sentimendu txikiak baino. Horixe, Unairen aldarria.