susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Antena parabolikorik gabeko etxearen gaineko parabola |

Coca-Cola bat zurekin / Beñat Sarasola / Susa, 2024

Artez eta moldez Joxe Aldasoro / Deia, 2024-10-05

Beñat Sarasola (Donostia, 1984) idazlea, literaturako kritikaria eta irakaslea da. Bi poema liburu argitaratu ditu: Kaxa huts bat (Susa, 2007) eta Alea (Susa, 2009). Lehen eleberria Deklaratzekorik ez (Susa, 2019). Philip Rothen Nemesis liburua euskaratu du (Meettok, 2023). Horrez gain, Euskal Herriko Unibertsitatean Antropologia, Hezkuntza eta Filosofia Fakultateko irakaslea da. Coca-cola bat zurekin (Susa, 2024) eleberrian berrogeita hamargarren hamarkadaren bukaerara eramaten gaitu idazleak. Hiri erraldoia, zaratatsua, espektakulua, artea, New York, zein bestela? Protagonistaren eskutik, garaiko arte giroan murgilduko gara; eta, sorpresa… sorpresak ez dira kontatzen. Arte ugari du liburuak, hori bai. Frank museo bateko langilea da eta hainbat esposizioren antolaketan parte hartzen du. Artea industria ere bada, negozioa, promozioa eta interes ekonomikoak dantza betean. Horretaz guztiaz ere hitz egiten da liburuan.

Frankek badu, noski, bizitza betetzen dion beste pasiorik: maitasuna. Eta poesia. Seko maiteminduta dago bera baino gazteagoa den dantzariarekin. Ez da erraza haien artekoa, edonoren artekoa ez den bezalakoa. Hurbilketak, urrunketak, baten aurrera jotzeko nahiak bestearen zuhurtasunarekin topo egin, zalantzak, zeloak, sifilia… horri guztiari jendarteak arbuiatzen duen harreman mota gehitu. New York aipatu dut Franken hiria delako. Aipatu beharko nituzke baita ere Sao Paulo, Venezia, Madril, Donostia eta abar. Berrogeita hamar-hirurogei hamarkadez eta artistez ari bagara, ez zaio zaila suertatuko arteaz nik baino gehiago dakienari asmatzea zeintzuk diren hiri horiek lotzen dituzten euskal artistak (ala espainolak?).

Pertsonaiak ez, pertsonak dira eleberrian agertzen diren protagonistak. Idazleak dokumentazio lan eskerga egiteaz gain, dokumentazio prozesu bera islatu du liburuan agertzen diren datuak biltzen lagundu dioten pertsonen bidez. Hainbat dokumenturen fotokopiak, eskuizkribuak, eskutitzak, argazkiak eta egunkariak. Hauexek lehengaiak. Euskal Herriko artea, edo euskal artistak, munduan kontestualizatuak aurkezten dizkigu eleberriak, garaiko artean zeuden tentsio artistiko zein politikoetan bilduta. Zer da artea. Zer da arte modernoa. Abstraktua. zer da Espainiako artea. Bazen Euskal Arterik. Konbentzionalismoa. Itxurakeria. Irizpide komertzialak. Interes politikoak. Artea politikaren sega ala bozgorailu. Leialtasuna vs traizioa. Esker txarra ala koherentzia. Oportunismoa. Indibidualismoa. Kolektiboa. Mugimendua. Korrontea. Artaldea. Originaltasuna. Diktadura. Askatasuna.

Horiek guztiak eta gehiago irakurri ditut Coca-cola bat zurekin eleberrian. Egiturarekin jolas interesgarria egin du idazleak. Elkarrizketa, antzerki eta olerkiek bizitasuna ematen diote, dokumentazio lan astuna arinduz. Hala ere, batzuetan datuen edo pasadizoen xehetasunek ez ote duten kontakizunaren erritmoa moteltzen. Ikaragarria da baita ere aipatzen diren artista zerrenda. Nabari zaio artistari ofizioa, baina niri behintzat arteari buruz zeinen gutxi dakidan gogorarazteko balio izan dit, eta ez zait atsegina egin. Maitasun istorioari dagokionez: “Ez zaio hain zentzugabea iruditu bizitza osorako han atxikita geratzea”. Tren geltoki batez ari da. Badugu adina halakoak irakurrita ezpainekin irribarre gaiztoa marrazteko, ezta?