kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Keinura itzuli / Elena Olave / Susa, 2022

Keinura itzuli Maite Lopez Las Heras / kmk.gipuzkoa.eus, 2024-01

Poesia irakurtzea keinu bat da; sentiberatasunezkoa akaso. Keinura itzultzeak noizbait egondako tokia adierazten du. Izandako leku batetik joan eta atzera bueltatzea. Litekeena da, haatik, keinuak norbait gogoraraztea. Alegia, keinua norbaitena izatea eta dagoeneko oroitzapen bihurtu den horrengana itzultzea. Norbait maitatzeak haren keinuetara moldatzea eskatzen du nahitaez.

Keinua, bestalde, errituzkoa izan daiteke, hasiera berri bati ekiteko desagerrarazi beharrekoa. Deuseztu behar baita aurretiazko jestu oro hutsetik hasi nahi bada. Edalontzia hustu, gero betetzeko.

Keinua, halaber, biluztea izan daiteke, eta ez preseski gorputzarena, azalarena, edo ez bakarrik. Lotsak, askotan, ez dio pikuari uzten barneko loretxoak erakusten. Horretarako lotsa erantzi behar da eta ausardia jantzi, edo konfiantzaren haziz ereindako soroak landu. Zerbait esan edo egin ezin denean, guztia galtzen da, are keinua bera ere.

Hutsalak dira batzuetan keinurik garrantzizkoenak, ahotsa bezainbeste, isiltasuna eta murmurioa, biziraupena eta kontzientzia bermatzeko, bizikidetzaren jakituria sustatzeko.

Keinurik sinpleenak, berriz, zailenak izan daitezke azaltzen. Idazteko eszenak aukeratzea esaterako. Horretan datza poetaren begirada zolia.

Itzultzeak beste behin esan nahi du. Gurea ez den gotorlekura esaterako, ilargia bertan gordetzen delakoan. Iraganaren konparazioa izan daiteke itzulera, asko aldatu ez garela jabetzeko agian, edo batere ez ziurrenik. Askotan, itzultzea atzera begiratze soila izan daiteke, irudiei, azalerei eta pentsamenduei bukaera barea emateko xedez.

Gerta daiteke, ostera, atzera bueltarik gabeko puntu batera heltzea, jada gurea ez den toki batera, dagoeneko gure sentitzen ez dugun lurralde batera, non behin ezagututako hitzek esanahia galdu duten, edo agian ez dagoen hitzik gu izan ginena adieraz dezakeenik.

Zalantzez eta desiraz beterik gaude, edo horietaz osatuak, poemak hitz zehatz eta tonu aproposaz nola. Beldurrez eta dudaz beterik gaude, sarritan onartu ez arren, maiz ohartu ez arren. Eta batzuetan gerta liteke izu eta zalantza horiek eskuetan izatea, eta ez ariman, ez gogoan, ez bularrean, ez erraietan, geroa iragartzen duten marrak gordetzen dituen esku-ahurretan baizik.

Poema-liburuaren izenburua Chantal Maillard poeta eta filosofoaren Hariak liburuko Gaia IV poematik jaso du Olavek, liburuaren hasieran irakur daitekeen gisara. Keinu motzera, interes bakora itzultzeari buruz ari da. Nia idazketan betetzeaz, hain zuzen. Zer da, ordea, keinu motza? Nolakoa da laburra ez den keinua? Interesak ba al du gabeziarik? Izan al daiteke hutsa?

Olavek aldaketez dihardu, gorputzaren eta ekintzen eraldaketaz. Baina baita bakardadeaz ere, eta definizioez, izateaz eta desiraz. Gezurra dirudien arren, aldaketak onar ditzakegula baieztatzen du poeta durangarrak, galerak, berriz, ez horren erraz. Andaluziakoak, berriz, keinua ibilbide bat dela dio, estuario bat, gorputzak batzen diren delta bat, eztanda bat; eta gaineratzen du keinua ez dela ezeren hasiera ez amaiera, keinuan ez dagoela borondaterik, talka bat baizik; keinua ez omen da egiten, gertatu egiten da.

Bukaeran, seguruenik, ospakizun nahia gailenduko da itxaropena taupaka duen lehengo lurralde batean.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak