kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Keinura itzuli / Elena Olave / Susa, 2022

Keinua idatzi Jon Jimenez / Gara, 2024-01-14

Nola lurreratzen ahal da hegazkin bat harea mugikorrez osaturiko itsaso baten gainean? Nolatan jarrai dezakegu idazten, pentsatzen edota irakurtzen egia absolutu guziak eraitsi baditugu, Jainkoa erail badugu, ziurtasuna gure baitatik erauzi badugu? Elena Olave Duñabeitiak (Durango, 1997) kezka horretatik abiatuta aireratu du existentzialismoz blaitutako poesia-bilduma. Halaxe aitortzen digu amaiera aldera: “Maiz pentsatzen dut / zelan idatz daitekeen / egia duenaren ziurtasunaz, / zelan idatz daitekeen / dudak eta jakin-minak osatutako / gorputz urkorra izan gabe”.

Galdera horien balizko erantzunen bila egiten du Olavek bidea eta, ogi apurren moduan, jarrai diezaiogun, Juana Bignozzi, Itxaro Borda, Louise Michel eta Circe Maia idazleen eragina aitortzen digu ibilbidean. Horiekin batera, Chantal Maillard-i hartu dio maileguz izenburua, “Keinura itzuli” (Susa), zeinean gorpuztasunaren inguruko gogoetak diren, idazketaren gainekoekin batera, nagusi. Bi ildo horiek bereizirik osatu zuen hasieran lana, baina egokiro erabaki zuten, idazle-editore artean beti sortzen den negoziazio-prozesu horretan, txirikordaturik joanen zirela, izkiriatzen dena eta iragaten dena ez baitzaigu banandurik ematen.

Artearen Historian lizentziaduna izanki, argazkiz, irudiz, osatzen saiatu da idazle durangarra bere sorkuntza-lana, baina irudiz bakarrik ez, gorputzaren potentzialtasun guzia probestuz, hagitzetan ere bertze zentzumenak jartzen ditu dantzan hitzen bidez. Vivaldik konposatutako melodia bizi eta malenkoniatsuen erritmora zirkinduko balira bezala, landare eta animalia ezberdin eta anitzez habitatutako urtaroen desfile batean agertzen digu natura. Eta, ingurune horretan, non iraganaren, orainaren eta geroaldiaren arteko mugak lausotzen diren, momentuak hartzen duelarik guzia, haragi puska honen nahi eta desirek komunikatzeko dugun ezintasunarekin talka egiten dute. “Hor galtzen da dena, / esateko zein egiteko ezintasunean”. Plazer batzuk oinaze batzuekin nahasten dira eta agertzen da hutsaltasuna, ezinegona, saudadea nahi bada, gizon-emakume soila, zaurgarritasuna… eta oihalaren atzealdean gure izatearen tragedia bera, munduan jaurtia izan den eta hiltzera kondenatuta jaiotzen den gorputz horrena.

Hala, Pessoaren saudade moduko batez blaiturik eta ariketa artistiko-filosofiko narritagarria osatuz, gizakiaren pentsamenduaren dilemarik behinenak hegan egiten du liburu guziaren gainetik. Alegia, atariko galderetan sakonduz, nola idazten ahal dugu keinua? Nola “gorputza testuan galdu”? Nola kontatu dezake gorputz honek, esku honek, sentitzen duena, errealitatean gertatzen zaiona, pentsamendu eta hitzen artekaritzarik, hau da, traiziorik gabe?

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak