« “Gu” orduko “hauek” ba al dugu euskal komunitatea osatzerik “lurraz beste”? | Su festak »
Arrain hezur bat eztarrian / Olatz Mitxelena / Elkar, 2023
Irudimena da guztia Ibon Egaña / Deia, 2023-09-02
Izenburu iradokitzailearekin plazaratu du Olatz Mitxelenak lehen ipuin liburua, Arrain hezur bat eztarrian. Ekar diezaguke gogora mina, ezinegona, itolarria, eta bada horietatik ipuin horietan, min arinago edo larriagorik, ezinegonik, baina beharbada inkomunikazioarena, trabatutako hitzena, hitz egin ezinarena da arrain hezurraren irudiak testuotan sarrienik hartzen duen forma. Ez da hau ipuin liburu tematikoa, baina narrazio guztiak irakurtzen amaitutakoan ohartzen da bat nola zeharkatzen duen errotiko kezka batek liburua, hain zuzen, esan ezinarenak. Bertsotan ari zela bat-batean mutu geratutako neskaren istorioak, gaztelaniaz mintzatzea saihestearren isiltzera jotzen duen gazte herabearen ipuinak, itxuraldatu eta katu bilakatu ostean miauka baino hitz egin ezin duen bikotearenak ematen dute hondoko egonezin horren berri, baina gainontzeko ipuinetan ere bada esatearen eta ez esatearen arteko tentsio hori. Ahotsek hartutako baserriaren inguruko ipuinak ere, akaso, kezka horri bestelako ertz batetik heltzen dio. Estimagarria iruditu zait hondoko kezka bat zein forma narratibo ezberdinetan ager daitekeen liburu bakarrean, eta nolako gaitasuna izan duen Mitxelenak istorio anitzak sortzeko, hala formaz nola edukiz. Aniztasunaren eta koherentziaren arteko oreka zail bat lortzen du horrela liburuak.
Iradokitzailea eta aztoragarria du liburuak azala ere; Xabier Sagastaren ilustrazioak giza itxurako katu eta sai bana irudikatzen ditu kafetegi batean. Egunerokoaren eta arroztasunaren arteko elkarrizketan dabiltza sarri Mitxelenaren ipuinak, errealitatearen eta fantasiaren artekoan, gizakiaren eta animaliaren arteko mugan. Egunerokoarekin, bikote-harreman, familia-arteko erlazio edo lagunarteko enkontruekin lotutako eszenak dira abiapuntu ipuinetan, baina aztoratu egiten da egunerokoa, batzuetan gertaera xume baina durduzagarri batekin: ume bat, trenez bakarrik bidaiatzen duena, eskuz egindako billete batekin. Beste batzuetan fantasiara lerratzen da erabat ipuina, metamorfosi kolektibo bat azalduz. Akaso interesgarrienak, dena den, fantastikoaren eta errealistaren arteko erdibide horretan dauden narrazioak egin zaizkit, errealitatea gehiago interrogatzen dutelako beharbada “Behe-lainoa” edo “Hori dena zor dizut” bezalako ipuinek.
Liburuko lehen ipuinak Sarrionandiaren “Estazioko begiradak” narrazioko aipu ezagun bat dakar, Mitxelenaren ipuinek irudimenaren alde egindako apustuaren adierazgarri: “irudimena da guztia” zioen iurretarrak. Ideia eta abiapuntu interesgarriz josita dago oiartzuarraren lehen liburua, nahiz eta ipuinek ez duten beti esperotako biribiltasunik lortzen. Zenbaitetan, ipuinek zeharbidez hizpide duten herabetasuna narratzaileari berari ere sumatzen zaiola dirudi, eta sentsazioa izan dut ipuina hastera zihoan unean amaitzen zela, neurri batean kontakizunaren klabeak mahai gainean jarritakoan atzera egiten zuela narratzaileak, eta bat-batean ixten zela istorioa. Noski, isiltasunari espazioa irekitze hori izan daiteke irakurleari tartea uzteko modua, baina ipuin batzuetan sumatu dudana ez da irekitasun mota hori izan, ezpada garapen luzeagoaren falta. Xehetasun eta konkrezioetan gehiago sartzea, pertsonaia eta egoerei garapen gehiago ematea hartu dut faltan ipuin batzuetan, izan ere, osagai interesgarri horiekin apur bat harantzago joanda testua urrutira heldu zitekeela iruditu zait maiz. Ipuina genero gisa maite, ezagutu eta errespetatzen duen idazle irudimentsu baten lehen obra iruditu zait Arrain hezur bat eztarrian, ziurrenik etorriko diren beste ugaritan lehena.
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Jon Jimenez
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Asier Urkiza
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
Aritz Galarraga
Biharraren hegietan
Maddi Sarasua Laskarai
Maddi Galdos Areta
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Aiora Sampedro
Aingeruak eta neskameak
June Fernandez
Ibon Egaña