kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Landura / Jose Luis Otamendi / Susa, 2022

Barru eta kanpo Maddi Galdos Areta / Argia, 2022-10-01

Egunak laburtzen ari dira nabarmen, ihintza gailentzen ari da goizetan eta aurki lurruna ahotik darigula bildu beharko dugu jertse eta bufanda artera. Uda amaiera gozoa izan dugu, halere, euskal literaturazaleok: bestetzuen artean heldu zaigu apalategietara Jose Luis Otamendiren (Azpeitia, 1959) azken poema-liburua. Landura (Susa, 2022) izenpean aurkeztu du azpeitiarrak bere ibilbideko bederatzigarren poema-bilduma, 47 olerkiz osatua dena.

Orain arte ere ibilia da Otamendi poemotan proposatzen dizkigun xendretan: giro soziopolitikoarekiko eta, oro har, jendartearekiko kezkek pisu nabaria dute hitzon nondik norakoetan, besteak beste, justizia eza eta berau estaltzeko hizketak jomuga. “Badagoela diogu baina gero / ez da izaten jakirik denontzat / nahikoa badela diogu eta gero / ez daukagu denok arnasteko / behar besteko aire hori”. Aipatu kezkek badute, ordea, berezitasunik bilduma honetan, aro aldaketa posible batekiko hausnarketa eta galderak nabarmentzen baitira bertan. Mundu zaharra eta berria dira hizpide hala, eta, tartean, beste hainbat literatur lanetara ere heldu diren osasun larrialdiaren eta itxialdiaren auziak.

Nabarmenki mundu mailako diren horiekin batera dakarzkigu ni poetikoak, halaber, mundu mailako ere badiren baina sukalde kontutzat hartu ohi ditugunak. Bizitzaren edo egunerokoaren ataka ezberdinek norbera non kokatzen duten hausnartzeari ematen dio bide horrek: akaso hori ere badelako landura, eta bestaldera urrun begiratzeko zailtasunak gertu begiratzera garamatzalako. Barruaren eta kanpoaren zein niaren eta besteen arteko dikotomiak, hala, auzitan jartzen direla iradoki genezake: behin baino gehiagotan errepikatzen da, besteak beste, norberaren osaketan gainontzekoek duten esanguraren auzia. Beste bat izateko jarraibideak poema aipatutakoaren adierazle da, eta bildumak duen beste erdigune batera ere bagaramatza: gizatasuna berreskuratzeko elkartasun deiadarrera. Izan ere, poetak deitoratu egiten du katebegi izan eta humano izateari utzi izana.

Makinak, gauzak, zorion-testak eta azal puskak topa ditzake irakurleak lerrootan, eta guztiak denboraren joan-etorrian murgiltzeko gonbita egiten duela ohartuko da. Kutsu narratiboko poemok badute, hala, bilaketaren antza: odolez zikinduta diren oinpeko harrien azpian udaberri berririk edo harearik ba ote da?

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak