kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Analfabetoa idazle / Agota Kristof / Alberdania, 2020

Letraratu Ainhoa Aldazabal Gallastegui / Argia, 2022-06-26

Gogoz eta beldurrez hartu dut Kristofek idatzi eta Eskarne Mujika Gallastegik primeran itzulitako liburua. Gogoz, idazle ezaguna dudalako eta gustuko; beldurrez, liburu motzen intentsitatea ezin neurtu dudalako nahiz eta susmoa har diezaiokedan… eta asmatu. 50 orrialdetan bidaia sakona eta argia egin baitut irakurri ahala.

Autorearen bizitzan oinarritutako liburua da, lehenengo pertsonan idatzia. Hungariako gerra dela-eta deserrira joan behar izan denaren kontakizuna da, eta protagonistak hizkuntzarekin duen harremana da hari narratiboa, liburu osoa harilkatzen duena: txikia zeneko dena irakurri beharra, umetan istorioak kontatzeko ohitura, nerabezaroan idatzitako poemak, barnetegian egindako antzezlanak, deserrian bere hizkuntzaren galera, beste hizkuntzen inposaketa eta honek bizitza osoan beragan duen inpaktu emozional eta psikologikoa josten ditu oso fin. Berea ez den hizkuntza batean letraratzen ditu gainera.

Hori erakusten diguten hainbat adibide aurkituko ditugu: “Suitzara iristen naizela, frantsesez hitz egiten den hiri batera iritsi ere halabeharrez, eta zeharo arrotza zaidan hizkuntza bati aurre egin behar diodala. Orduantxe hasten da hori menderatzeko nire borroka, bizi guztian mantenduko dudan borroka luze eta amorratua” (25. orrialdea).

“Nola azaldu, bera mindu gabe, (…) bere herri hau basamortua baino ez dela guretzat, iheslariontzat” (41. orrialdea). Zerbaiten parte izatea bilatzen dugu gizakiok, hori da gure izatearen parte inportante bat. Eta parte sentiarazten gaituzten bi gauza galdu ditu protagonistak: ama hizkuntza eta herria, komunitatea.

Liburuak bere bizitzako denbora tarte zabala hartzen du, izan ere, txikia zenetik eta helduarora bitarteko pasarteak gogoratzen ditu. Liburu osoa orainaldian idatzita dago eta esaldi labur eta zehatzek osatzen dute kontakizuna erritmo bizia eta arina emanez. Kontatzen dituen anekdotak oso aproposak dira, irudiak eta sentsazioak primeran sortzen dizkiolako irakurleari.

Kanpo egiturari begiratu nahi izan diot eta horretarako orri gehien zein kapituluri eskaintzen dion begiratu dut aurkibidean. Hau izan da hartu dudan sorpresa: Kapitulu bakoitzak lau orrialde ditu. Ez gehiago ez gutxiago. Idazketa zehatz eta zuhurraren beste adibide bat.

Agota Kristofen beste hainbat liburu irakur ditzakegu euskaraz: Atzo, Berdin dio eta Koaderno handia. Bere lanez, literaturaz eta hitzez gozatzen jarraitzeko aukera aparta.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak