« Ez nau harrapatu, ez nau xarmatu | Hamar ziztada »
Urtu aurretik / Xabi Borda / Susa, 2022
Gure garaiaren adierazgarriak Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2022-05-14
Maiz entzuten dugu poesiak giza kontzientzia astintzeko aldarri gisa funtzionatu beharko lukeela eta poeta ezin dela egon, hortaz, bolizko dorre batean, munduari iskin eginez. Hortxe kokatu beharko genuke Xabi Bordaren poema-liburu berria. Izan ere, tituluan —izebergarren metafora— zein alearen lau ataletan (“Iglua tantaka”, “Hozkailu matxuratua”, “Hego haizea ipar poloan”, “Glaziar berrien erditzea”) islatzen da mezu argia.
Ezinegona eta jarrera kritikoa gauzatzen dira obra honetan suntsipen eta desagertzeko zorian dagoenaz. Editoreak azaldu duenez, klima aldaketaren aipamenak marko bat dira olerki hauetan, domestikotasun baten atze-oihala, alegia. Egunerokoaren berariazko behaketatik galeraren sentimendua eta hondamendiaren zantzuak kausitzen ditugu: “mundua joan zitzaigun amore ernan gabe/ mundua joan gure baitatik/ negu honen udaberri guztiak eramanez”. Ildo horretatik, gizarte garaikideak dituen gaitzak azaleratzen ditu Bordak, hala nola, suntsitzen ari garen planeta, baita ñabardura sozialak egoera ekonomiko eta krisialdiaz ere, edota bizimodu axolagabeaz hurkoarekiko, gu geu “automata matxuratu” bihurtu garelarik.
Poeta inguratzen duen ororen kontzientziak ahalbidetzen dio errealitatea konprenitu eta adieraztea metaforen orijinalen bidez, esaterako, matematika eta zientziaren lexikoa erabiltzean, edo transplante bat eta arrandegia elkartzean bertsoetan, irudi iradokitzaileak oso.
Egunerokoak sorrarazten duen deserosotasunaren aurrean jartzen gaitu Bordak, errealitate konplexua zenbait angelutatik erakutsiz. Ezegonkortasuna eta ziurgabetasuna dira gure munduaren adierazleak eta horren kontzientzia hartzera gonbidatzen gaitu, aldaketarako itxaropenari eutsi behar zaiolakoan, nonbait. Gizakiok desagertu baino lehen.
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Ibon Egaña
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres