kritiken hemeroteka

8.535 kritika

« | »

Urtu aurretik / Xabi Borda / Susa, 2022

Gure garaiaren adierazgarriak Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2022-05-14

Maiz entzuten dugu poesiak giza kontzientzia astintzeko aldarri gisa funtzionatu beharko lukeela eta poeta ezin dela egon, hortaz, bolizko dorre batean, munduari iskin eginez. Hortxe kokatu beharko genuke Xabi Bordaren poema-liburu berria. Izan ere, tituluan —izebergarren metafora— zein alearen lau ataletan (“Iglua tantaka”, “Hozkailu matxuratua”, “Hego haizea ipar poloan”, “Glaziar berrien erditzea”) islatzen da mezu argia.

Ezinegona eta jarrera kritikoa gauzatzen dira obra honetan suntsipen eta desagertzeko zorian dagoenaz. Editoreak azaldu duenez, klima aldaketaren aipamenak marko bat dira olerki hauetan, domestikotasun baten atze-oihala, alegia. Egunerokoaren berariazko behaketatik galeraren sentimendua eta hondamendiaren zantzuak kausitzen ditugu: “mundua joan zitzaigun amore ernan gabe/ mundua joan gure baitatik/ negu honen udaberri guztiak eramanez”. Ildo horretatik, gizarte garaikideak dituen gaitzak azaleratzen ditu Bordak, hala nola, suntsitzen ari garen planeta, baita ñabardura sozialak egoera ekonomiko eta krisialdiaz ere, edota bizimodu axolagabeaz hurkoarekiko, gu geu “automata matxuratu” bihurtu garelarik.

Poeta inguratzen duen ororen kontzientziak ahalbidetzen dio errealitatea konprenitu eta adieraztea metaforen orijinalen bidez, esaterako, matematika eta zientziaren lexikoa erabiltzean, edo transplante bat eta arrandegia elkartzean bertsoetan, irudi iradokitzaileak oso.

Egunerokoak sorrarazten duen deserosotasunaren aurrean jartzen gaitu Bordak, errealitate konplexua zenbait angelutatik erakutsiz. Ezegonkortasuna eta ziurgabetasuna dira gure munduaren adierazleak eta horren kontzientzia hartzera gonbidatzen gaitu, aldaketarako itxaropenari eutsi behar zaiolakoan, nonbait. Gizakiok desagertu baino lehen.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak