kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Izurritea / Onintza Enbeita / Zorrotz, 2021

Kritika (eta) zorrotza Nagore Fernandez / Berria, 2022-01-23

Zorrotz hedabide eta argitaletxeak argitaratu du Onintza Enbeitaren lehen liburua, Izurritea saiakera lana. Ironikoa dirudi: idazlearen hitzek XXI. mendeko izurritea dakarte lehen lerrora, eta pandemia horrek gizartean eta gizakiongan ernatu duen gaitza. Horren guztiaren berri, baina, Zorrotz argitaletxeak eman digu, noiz eta pandemia garaiotan sortu eta gorpuztu den egitasmoak. Askatasuna, pentsamendu kritikoa eta klase kontzientzia dira hedabidearen lema nagusiak, eta guztiarekin bat datorren uzta da Izurritea saiakera lana. Irakurleak askatasun osoz hitz egiten duen diskurtso batekin egingo du topo orriotan, Enbeitak bere-berea duen estilo irakurterraz baina kritiko eta zorrotzarekin, hain zuzen. Ausardiaz eta ahoan bilorik barik bere ingurura begira jarriko zaigu, eta gizartean dauden gaitzak mahaigaineratuko, gehienetan langile klaseak sufritzen dituen gehiegikeriak salatzeko. Izenburutik bertatik aurreratzen zaigu liburuan zehar leitmotiv den gaia: COVID-19ak sortutako egoera tristea; baina, nago pandemiaren gaia, autoreak introspektiboki hitz egiten ez duenean behintzat, dagoeneko gurekin bizi izan diren hainbat arazo eta gai sozial saretzeko baliatzen duela. Bestela esan, izurritea icebergaren punta dugu obran, ikusgarriena, nabarmenena; gizarteko arazoak oinarria. Horra hor nire irakurketa.

Ziurtasun handiz ondutako diskurtso horretan, ordea, pare bat alderdiren falta izan dut. Kanpora begira, asko dira Enbeitak proposatzen dituen arazoak, zaintzarena bat, eta horretan feminismoak egindako lana, munduko pobrezia beste bat, gobernuaren kudeaketa kaxkarra. Ezin ukatuzkoa da barrura begira ere jartzen dela, bere esperientzien eta sentimenduen berri ematen baitu askotan, idazleak horren ohikoa duen bezala. Baina iruditu zait ez duela kritikotasun berarekin hitz egin bere barrenaz, bere akatsez; kritikoa da, baina autokritikoa ez horrenbeste. Oso gizatiarra iruditzen zait pandemia garaian kontraesanez beteta ibiltzea, ni hala sentitu izan naiz une oro; zer eska diezaiekegu, bada, gizakion jarrerei, gobernuak une oro norabidez aldatzen duen bide bat eskaintzen badigu? Ez ditut idazlearen sentimenduak eta ideiak ukatzen inondik ere, funtsean, gauzak horren argi izatearen inbidia puntu bat ere badut; ordea, Onintza Enbeita gizatiarrago bat espero nuen, konplexutasun horri ere zirrikitu bat uzten diona. Aurrekoarekin batera, testuaren edizio eta berrikusketa finago baten mira ere izan dut, idazketa prozesuan sortzen diren akatsak ekiditeko batez ere.

Guztiarekin ere, Albert Camus filosofo eta idazlearen Izurria nobela gogoangarriari izenburuz imintzio disimulatu bat egiten dion saiakera honek hausnarrera eramaten du irakurlea; bere buruari begiratu eta pandemian zer leku izan duen konturatzeko aukera bat eskaintzen dio. Bestetik, eta batez ere, aurretik ere gurekin bizi ziren gaitzei ikusgarritasuna ematen die, hor daudela seinalatu eta salatu. Camusen lana gizagabekeria izu(ga)rrien alegoria bat baldin bada, Enbeitaren Izurritea krisi sozialaren sinekdokea izan liteke.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak