« Kixoteak azpeitiarrarekin topo egin zuenekoa | Erudizioaren mintzoa »

Gu gabe ere / Itziar Ugarte Irizar / Susa, 2021

Laztandu gabekoaz Jon Martin-Etxebeste / El Correo, 2021-12-11

Aurrekoek habitatutako eremuan beti geratzen dira arrastoak, bai etxeetan, bai harremanetan eta baita aberrietan ere. Bizi izan ez denaren nostalgia uki liteke Ugarteren poemetan eta ukitu denaren nostalgia bizi. Liburuak denboran atzera egiten du tarteka: Gerra Zibileko fusilaketetaraino edo ETAren amaierako adierazpenetaraino, hizki larrien garaietara; eta, gertakariek zuzenean zauritu ez duten arren, min hura heldu zaio zeharka. Aberriaren eraikuntzan beste batzuk bezain zaratatsua ez den belaunaldi baten parte den ahots bat da poeta oñatiarrarena. Xuxurlaka ere iraultza egin daitekeela aldarrikatzen du. Zapalduekiko elkartasunez mintzo da, eta bere kontraesanez. Etikaren eta estetikaren bilaketa txundigarria egiten du liburu honek.

Euskal Herritik kanpo egindako eskapadetan askatasuna eta gozamena nabarmentzen dira, gerruntze laxatuago bat. Giro epela eta argiztapen horia nagusitzen da bere poematan eta harreman intimoak modu distiratsuan deskribatzen ditu poetak. Egongelan konplizitatez betetako uneak deskribatzen ditu liburuak eta lortu egiten du, nolabait, irakurlea ere giro horren parte bilakatzea. Plazera partekatzeko unean sortutako beldurrak, gorputza eta pentsamenduaren arteko interferentziak inoizko zolien idatzita sumatu ditugu, adibidez, liburuari izena ematen dion poeman (“gorputz bakarrean sartzen ez eta/ partekatzean zertzen den libertatez”) edo “Zuloak” izenekoan: “nola liteke/ dena irabazteko izan/ eta dena galtzeko beldur hau”, galdetzen du Ugartek. Oraindik ere bere burua sorkuntzaren lehen lerroan kokatzeak dardara eragiten dion belaunaldi bat irudikatu dezake liburu honek, neurriz gaineko ardura bat bereganatzearen bertigoa; baina “Gu gabe ere” ezinbesteko liburua da euskal literaturaren etorkizuna iragartzeko.