kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Bihurguneko nasa / Uxue Apaolaza / Susa, 2021

Hurrengo bihurgunean zer topatuko Irati Majuelo / Berria, 2021-11-21

Bederatzi kontakizun, pertsonaia bera, Lur, espazio bera, Madril, eta marko tenporal antzekoa. Uxue Apaolazaren azken liburuak barnebiltzen duen egitura da, hondoko oinarririk sinpleena. Horren gainean eraikitzen dira, ordea, konplexutasun sendoz eta elkar gurutzatuz, bederatzi tramak. Izan ere, ipuin independienteak dira, gainerako narrazioekin funtsezko ezaugarriak partekatu arren, beren kabuz funtzionatzen dutenak. Alabaina, egia da bata bestearen segidan irakurtzeak beste puntu bat ematen diela, osotasuna irudikatzeko eta detaile txikiekin gozatzeko gakoak aurki baitaitezke batetik besterako saltoan.

Protagonista bera bezala. Izan ere, Lurrekin aldera liteke ipuinen izaera, protagonista bera autonomoa baita, ez bakartia, baina bai bere kasa ibiltzekoa, zenbaitetan soziopata joera izan nahiko lukeena edota lehor samarra, baina besteekiko eraikitzen dituen harreman hautatu eta hautatu gabekoetan harrapaturik aurkitzen duena bere burua. Hala, kontakizunotan ardatza da Lur, baina lagunekin, bikotearekin, lankideekin, kaleko ezezagunekin zein gurasoekin dituen harremanetan mugimendu oro neurtzen, epaitzen eta kuestionatzen hauteman daiteke, loturak ezartzen eta horiek galdekatzen.

Lurren pentsamenduan murgiltzen da irakurlea, narratzaileak lehen pertsonan adierazten baititu ipuinak. Protagonistaren kontzientzian sartuta, jolaserako erabiltzen du Apaolazak; ondorioz, egiaz istorioan gertatzen ari denaren, izan zitekeenaren eta Lurren buruan gorpuzten ari denaren arteko lausotasunak zipriztintzen ditu kontakizun guztiak. Anbiguitatean, errealitatearen eta pentsamenduaren mugetan tenkatzen du tentsioa, eta horrek irakurleari arretaz irakurtzea exijitzen dio. Horrela bada, Apaolazak sarri ipuinen forma baliatzen du eta talkak sortzen ditu pertsonaiak egin beharko lukeenaren eta egiten duenaren artean, irakurleak aurreikusten duenaren eta idazleak eginarazten dionaren artean. Norabide aldaketa horiek dira liburuan indarra; adi, bihurguneak baitatoz.

Horren erakusgarri da kontakizun ia guztien amaieran geratzen den hutsune edo arrarotasun sentsazioa, bidean zer gertatu den ez kontrolatzearen plazera: bai, berriz ere idazleak jolastu du nirekin. Hortaz, ezin esan daiteke lan arinak direnik, geruza ugariko errelatoak baizik. Badute gordintasun nabari bat ere, kolpeka irakurleari itaunka ari balira bezala: non kokatzen zara? Biktimaz mozorrotu al zara? Zein da zure klase sozial erreala? Zein dira zure kontraesanak, nola irensten dituzu? Idazlearen kezkak islatzen ditu, beraz, eta agerikoak dira bere baldintza materialekin bat egiten ez duen ustezko klase ertainaren miseriak, familiako kode zurrunak, amatasun eredu intentsiboa, kaleko jazarpenaren epaiketa edota gizartearen berekoikeria. Nabari da, halaber, sakonagoko beldur eta kezkak ere askatzeko bide eman diola idazketa prozesuak Apaolazari, horiek irakurlearentzako enkriptaturik gordetako ikaspenak badira ere. Liburu original eta interesgarria ekarri du argitara, indartsua eta behin baino gehiagotan irakurtzea merezi duena; hurrengo bihurgunean zer topatuko.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak