kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Bihurguneko nasa / Uxue Apaolaza / Susa, 2021

Hurrengo bihurgunean zer topatuko Irati Majuelo / Berria, 2021-11-21

Bederatzi kontakizun, pertsonaia bera, Lur, espazio bera, Madril, eta marko tenporal antzekoa. Uxue Apaolazaren azken liburuak barnebiltzen duen egitura da, hondoko oinarririk sinpleena. Horren gainean eraikitzen dira, ordea, konplexutasun sendoz eta elkar gurutzatuz, bederatzi tramak. Izan ere, ipuin independienteak dira, gainerako narrazioekin funtsezko ezaugarriak partekatu arren, beren kabuz funtzionatzen dutenak. Alabaina, egia da bata bestearen segidan irakurtzeak beste puntu bat ematen diela, osotasuna irudikatzeko eta detaile txikiekin gozatzeko gakoak aurki baitaitezke batetik besterako saltoan.

Protagonista bera bezala. Izan ere, Lurrekin aldera liteke ipuinen izaera, protagonista bera autonomoa baita, ez bakartia, baina bai bere kasa ibiltzekoa, zenbaitetan soziopata joera izan nahiko lukeena edota lehor samarra, baina besteekiko eraikitzen dituen harreman hautatu eta hautatu gabekoetan harrapaturik aurkitzen duena bere burua. Hala, kontakizunotan ardatza da Lur, baina lagunekin, bikotearekin, lankideekin, kaleko ezezagunekin zein gurasoekin dituen harremanetan mugimendu oro neurtzen, epaitzen eta kuestionatzen hauteman daiteke, loturak ezartzen eta horiek galdekatzen.

Lurren pentsamenduan murgiltzen da irakurlea, narratzaileak lehen pertsonan adierazten baititu ipuinak. Protagonistaren kontzientzian sartuta, jolaserako erabiltzen du Apaolazak; ondorioz, egiaz istorioan gertatzen ari denaren, izan zitekeenaren eta Lurren buruan gorpuzten ari denaren arteko lausotasunak zipriztintzen ditu kontakizun guztiak. Anbiguitatean, errealitatearen eta pentsamenduaren mugetan tenkatzen du tentsioa, eta horrek irakurleari arretaz irakurtzea exijitzen dio. Horrela bada, Apaolazak sarri ipuinen forma baliatzen du eta talkak sortzen ditu pertsonaiak egin beharko lukeenaren eta egiten duenaren artean, irakurleak aurreikusten duenaren eta idazleak eginarazten dionaren artean. Norabide aldaketa horiek dira liburuan indarra; adi, bihurguneak baitatoz.

Horren erakusgarri da kontakizun ia guztien amaieran geratzen den hutsune edo arrarotasun sentsazioa, bidean zer gertatu den ez kontrolatzearen plazera: bai, berriz ere idazleak jolastu du nirekin. Hortaz, ezin esan daiteke lan arinak direnik, geruza ugariko errelatoak baizik. Badute gordintasun nabari bat ere, kolpeka irakurleari itaunka ari balira bezala: non kokatzen zara? Biktimaz mozorrotu al zara? Zein da zure klase sozial erreala? Zein dira zure kontraesanak, nola irensten dituzu? Idazlearen kezkak islatzen ditu, beraz, eta agerikoak dira bere baldintza materialekin bat egiten ez duen ustezko klase ertainaren miseriak, familiako kode zurrunak, amatasun eredu intentsiboa, kaleko jazarpenaren epaiketa edota gizartearen berekoikeria. Nabari da, halaber, sakonagoko beldur eta kezkak ere askatzeko bide eman diola idazketa prozesuak Apaolazari, horiek irakurlearentzako enkriptaturik gordetako ikaspenak badira ere. Liburu original eta interesgarria ekarri du argitara, indartsua eta behin baino gehiagotan irakurtzea merezi duena; hurrengo bihurgunean zer topatuko.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak