kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Zeruko belardiak / John Steinbeck (Asun Garikano) / Elkar, 2021

Maisu baten lehen printzak Hasier Rekondo / Deia, 2021-10-09

The Pastures of Heaven (1932) John Steinbeck-en (Salinas, California, AEB, 1906- New York (AEB), 1968) Nobel eta Pritzer Sarien irabazlearen bigarren liburua izan zen, eta haren aurreneko hirurek bezala ez zuen inongo arrakastarik izan. Hartara, bizimodua aurrera ateratzeko ogibide oso bitxi eta amerikarretan murgildu behar izan zuen, Depresio Handiaren ingurumarietan.

Zenbait idazle berriri ohikoak zaizkion arrazoiez gain, topiko bihurtu baita honezkero Becketten “fail better / hobeto huts egin” hura, harritzekoa da inongo oihartzunik jaso ez izana Zeruko belardiak honekin. Tortilla Flat (Koro Navarrok euskarara ekarria) laugarren liburuak arrakasta lortu ondoren, John Ford-ek 1940an zinemara eramango zuena, gerora jarraitzaile ugari izango zituen berezko estilo landu baten jabe baitzen jada Steinbeck hirugarrenean. Munduaren gaineko ikuspegi “sozialaz” eta nolabaiteko errealismo magiko baten lehen ukituez harago, esan liteke haren literatura handi egiten dituen zantzuak bete-betean agertzen direla hemen.

Asun Garikanok ederki euskaratu du Steinbecken estilo zizelkatu eta irudiz betea. Gorazarre egiteko modukoak, esaterako, Californiako Salinas-eko bailararen lur oparoetan kokatu daitezkeen arren, lurralde erreal eta irudimenezko baten mugetan idatziak, Steinbeckek berezko zituen naturaren gaineko deskribapenen itzulpenak.

John Ford eta zinema aipatzea ez da apaingarri hutsal bat izan. Izan ere, Steinbecken estiloari dagokion maisutasunaren erakusle nagusietako bat narrazioaren eszena agertzeko erakutsi trebezia baita. Egileak ez du nahi irakurleak eszena ulertu dezan soilik, eszena horretan bizi eta protagonistak sentitzen duena sentitu dezan du xede. Irakurleak eraikiko du, egilearen narrazio teknika ezberdinei jarraiki, eszena erabat bisuala. Esan beharrik ez dago horretan oinarritzen dela gerora zineman izango zuen oihartzuna: The East of Eden gogoangarria lekuko. “Nago idatzi dudan oro honetarako praktika izan zela”, adierazi zuen.

Steinbeckek oso gutxitan ekingo dio narrazioari deskribapen zehatzekin, eszena garatzeko orokortasunera joko du, fokua handituz, Salinas-eko bailara hori guztiok bizi izan ditugun bailarak bailiren, egilearena propio izanagatik. Hortaz, Steinbeck-en kontakizunak unibertsalak dira eta aldi berean bere-bereak, etxeko markak ditu aipatu teknika narratiboak zein emozio eta sentimenduak adierazten dituzten hitzen erabilera anitzak.

Egileak ahotsa eman zien munduko baztertuei, aurreneko liburuetan batez ere, gizarte elkartasunaren adierazle baitira zenbait pertsonaia, baina hori baino zerbait gehiago ere badira. Lurraldeak eta bertako zenbait biztanle-pertsonaien agerpen etengabeak harilkatutako nobela koralaren zenbait zantzu dituen arren, ipuin autonomoen liburu gisa egitaratu narrazioetan pertsonaia “ibiltariak” paradisutik jaurtiak izango dira. Ustezko maldizioak, patuak, gizarteak, existentziak, denborak, anbizioak edo erokeriak zapuztu Edenetik kanpo amaituko dute beti: Marrazo Wicks harroputz beldurtia, Mary Morgan maistra umezurtza, Tularecito ume-gnomo beldurgarria, edota Raymond Barns diletante eta alperra, besteak beste, gizarte idealean egokitu nahi eta ezinean gabiltzanon isla magikoak eta errealak baitira.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak