« Errautsa bezain ilun | Upategietako misterioa »
Herriak ez du barkatuko / Irati Goikoetxea / Elkar, 2021
Gudu-zelaia zabaltzen duen liburua Aiora Sampedro / Berria, 2021-03-21
Irati Goikoetxeak, Andraizea lanaren ondoren, Igartza saria jasota osatu du Herriak ez du barkatuko eleberria. Anaia Ekaitzek Isaias Carrascoren hilketa gaitzesteko kantatu zuen bertso batek eta aitari bideratutako eskaintzak hasten dute eleberria. Liburua ixteko, Huntza taldearen aipu batek gizartearen ertzen aldarrikapena egiten du, gizartean izan den bazterkeriari aipamena eginez. Horrek egiten du pixka bat liburua introspektibo, ez zentzu psikologikoan, baizik eta sozialean; errebisio lana egiteko balio baitu, euskal gizartearen barruan.
Nobelaren hasierako orrialdeetan bi espazio-denbora ikusten ditugu txandakatuta: batetik, plano garaikidean, ama batek alabarekin dituen elkarrizketak ditugu; eta, bestetik, elkarrizketa horien kariaz, emakumearen oroitzapenek bideratzen duten urte batzuk lehenagoko aitaren hilketa. Horrela, eleberriak aurrera egin ahala, orainaldiko eremua gailentzen joango da, biktimari eta haren sentimenduei lekua eginez. Biktimak dioenez, “gure mina gizartearena ere bada”. Eleberriak aurrera egin ahala, memoriari tiraka eta ingurukoekin mina konpartituz iraganeko zauriak ixten joango da biktima, erresilientziaren erakusgarri.
Irudipena izan dut idazleak, pertsonaia sortzeko ariketa introspektibo horretan, zer kontatuaren kantitateari neurria hartzeko arazoak izan dituela. Narratzaile orojakilearen estiloan idatzia dago testua, eta, nire ustez, irakurleari gehiegi kontatzen dio narratzaileak, pertsonaiak zer pentsatu zuen, horrek nola sentiarazi zuen eta zein ondorio ekarri zituen eta abar, eta abar. Gidatuxea egiten du irakurketa. Era berean, zenbait ideiatan narratzailea pausatu eta horiek garatzea eskertuko luke testuak, eta loturetan sakontzea, pentsakizun batzuen eta besteen artean.
Bestalde, liburuaren punturik positiboena enpatia-ariketan dagoela dio Elkarrek kontrazalerako prestatu duen testuan. Eta arrazoi du. Are, idazleak berak ere testua bera enpatia lantzeko bide gisa begitantzen duelako irudipena gailentzen da irakurketan; zenbait pasartetan, idazlearen bikote fikzional gisa balio dezakeen protagonistak institutuan duen lanean biolentzia lantzeko tailerrak garatzen dituenean, liburu honen antzeko materialen falta sumatzen duela iradokitzen baita. Esan dugunez, badirudi nobelak eredu izan nahi duela euskal gizartearentzat, gatazkaren konponbiderako zenbait urrats markatuz.
Hainbat gai tratatzen dira biktimari ahotsa ematean: bakardadea, mina, gorrotoa, memoria, bazterketa…, eta idazlearen eskuak balioztatzen du gai horiek beste une eta egoera batzuetara estrapolatzea, gizakiaren izatearen inguruko hausnarketa orokorrak eskaintzen baititu Goikoetxeak. Eta, era berean, oso gai zehatza lantzen du, euskaldun oro era batera edo bestera ukitzen duena, eta, liburua irakurrita, inor epel utziko ez duena.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez