« Errautsa bezain ilun | Upategietako misterioa »
Herriak ez du barkatuko / Irati Goikoetxea / Elkar, 2021
Gudu-zelaia zabaltzen duen liburua Aiora Sampedro / Berria, 2021-03-21
Irati Goikoetxeak, Andraizea lanaren ondoren, Igartza saria jasota osatu du Herriak ez du barkatuko eleberria. Anaia Ekaitzek Isaias Carrascoren hilketa gaitzesteko kantatu zuen bertso batek eta aitari bideratutako eskaintzak hasten dute eleberria. Liburua ixteko, Huntza taldearen aipu batek gizartearen ertzen aldarrikapena egiten du, gizartean izan den bazterkeriari aipamena eginez. Horrek egiten du pixka bat liburua introspektibo, ez zentzu psikologikoan, baizik eta sozialean; errebisio lana egiteko balio baitu, euskal gizartearen barruan.
Nobelaren hasierako orrialdeetan bi espazio-denbora ikusten ditugu txandakatuta: batetik, plano garaikidean, ama batek alabarekin dituen elkarrizketak ditugu; eta, bestetik, elkarrizketa horien kariaz, emakumearen oroitzapenek bideratzen duten urte batzuk lehenagoko aitaren hilketa. Horrela, eleberriak aurrera egin ahala, orainaldiko eremua gailentzen joango da, biktimari eta haren sentimenduei lekua eginez. Biktimak dioenez, “gure mina gizartearena ere bada”. Eleberriak aurrera egin ahala, memoriari tiraka eta ingurukoekin mina konpartituz iraganeko zauriak ixten joango da biktima, erresilientziaren erakusgarri.
Irudipena izan dut idazleak, pertsonaia sortzeko ariketa introspektibo horretan, zer kontatuaren kantitateari neurria hartzeko arazoak izan dituela. Narratzaile orojakilearen estiloan idatzia dago testua, eta, nire ustez, irakurleari gehiegi kontatzen dio narratzaileak, pertsonaiak zer pentsatu zuen, horrek nola sentiarazi zuen eta zein ondorio ekarri zituen eta abar, eta abar. Gidatuxea egiten du irakurketa. Era berean, zenbait ideiatan narratzailea pausatu eta horiek garatzea eskertuko luke testuak, eta loturetan sakontzea, pentsakizun batzuen eta besteen artean.
Bestalde, liburuaren punturik positiboena enpatia-ariketan dagoela dio Elkarrek kontrazalerako prestatu duen testuan. Eta arrazoi du. Are, idazleak berak ere testua bera enpatia lantzeko bide gisa begitantzen duelako irudipena gailentzen da irakurketan; zenbait pasartetan, idazlearen bikote fikzional gisa balio dezakeen protagonistak institutuan duen lanean biolentzia lantzeko tailerrak garatzen dituenean, liburu honen antzeko materialen falta sumatzen duela iradokitzen baita. Esan dugunez, badirudi nobelak eredu izan nahi duela euskal gizartearentzat, gatazkaren konponbiderako zenbait urrats markatuz.
Hainbat gai tratatzen dira biktimari ahotsa ematean: bakardadea, mina, gorrotoa, memoria, bazterketa…, eta idazlearen eskuak balioztatzen du gai horiek beste une eta egoera batzuetara estrapolatzea, gizakiaren izatearen inguruko hausnarketa orokorrak eskaintzen baititu Goikoetxeak. Eta, era berean, oso gai zehatza lantzen du, euskaldun oro era batera edo bestera ukitzen duena, eta, liburua irakurrita, inor epel utziko ez duena.
Markos Gimenoren 101 letrakartel
Joseba Sarrionandia
Mikel Asurmendi
Poesia kaiera
Giorgos Seferis
Irati Majuelo
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Joxe Aldasoro
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga