susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Maite dut Dovlatov | Ibaiertzeko ipuina »

Abaro / Itxaro Borda / Balea Zuria, 2020

Jatorria eta modernitatea Javier Rojo / El Diario Vasco, 2020-12-26

Itxaro Bordaren “Abaro” poema liburuan modernitate eta tradizioaren arteko uztarketa interesgarria eskaintzen da, subjektu poetikoaren identitatearen islatzat-edo hartu daitekeena. Liburua irekitzen duen poema zubereraz idatzita dago eta liburuan zehar hor-hemenka agertzen zaizkigu tradizioarekin eta jatorriarekin erlaziona daitezkeen osagaiak: amaren etxea, paisaia basak, herri tradizioei lotutako jarduerak. Honekin batera, modernitatearen erakusgarri diren beste osagaiak tartekatzen dira, hala nola hiriaren presentzia edota ez-lekutzat hartzen diren tokiak, aireportuak-eta bezala. Erreferentzia kulturalei erreparatuz gero ere, antzeko elkarketa topa daiteke kultura tradizionalaren aipamenen ondoren, klasikoak, eta baita pop kulturari dagozkionak ere, agertzen zaizkigu-eta. Erreferentzia multzo hauekin badirudi aditzera ematen zaigula norberaren identitatean jatorria bezain garrantzitsuak direla geroko ibilbidean bakoitzak hartutako erabakiak eta, dialektikaren terminologian aipatuta, bi osagai horien sintesi moduan aurkezten dela. Hori agertzeko Itxaro Bordak estilo eta teknika desberdinen elkartzearen ondorioz diren testuak erabiltzen ditu. Izan ere, bertso libreak eta metrika zorrotzari atxikitako poemak tartekatzen dira, edota irudien segida surrealista diruditenekin batera, esperientzia zuzenetik hartutakoak. Edonola ere, badago baliabide bat besteen gainetik nabarmentzen dena: egitura sintaktikoen errepikapena, esaldi paraleloak sortzeko balio duena, eta metrika zorrotzean egindako poemetan leloa osatzen duena. Elementu hauekin, Itxaro Bordak eroso sentitzen dela dirudien mundu poetikoa eraiki du, non maitasunaren presentziak garrantzizko lekua duen, bakardadearekin batera. Bakardadea, baina, ez da itzuri egin behar zaion presentzia gisa aurkezten, bidelagun moduan baizik.