« Errespetua ez ezik, begirunea | Berrogei urteren inbentarioa »
Poesia, zaurien ukendu / Ainhoa Urien / Pamiela, 2020
Poeta ispilu Javier Rojo / El Diario Vasco, 2020-10-24
Ainhoa Urien Xabier Leteren poesiara hurbildu da oso modu pertsonalean “Poesia, zaurien ukendu” izenburuko saiakeran. Lan akademiko batean oinarrituta baina horrelako lanetan ohikoak diren muga formalak gaindituta, Leteren poesiaren ikuspegi osoa eskaintzen du idazlanean eta horretarako inflexio puntu moduan poetaren gaixotasuna jarri du erdigunean. Izan ere, Urienek ematen duen azalpenaren arabera, nahiz-eta Leteren lehenengo poema liburuetan agertzen diren kezka existentzialetan gero egingo zuenaren hazia topatzen den, gaixotasunak eta heriotza hurbil sentitzeak eramaten dute poeta poesian babeslekua bilatzera. Aurreneko poema liburuetan kezka existentzialekin batera kezka sozialak eta Euskal Herriarekiko kezka berezia sentitzen zituen Letek, eta neurri batean bere poemak kanpora begira, gizarteari begira alegia, zeuden. Gaixotasunak bere presentzia erakusten duenean, eta harekin batera denbora mugatua izatearen kontzientzia nabari geratzen zaionean, kanpora begiratu beharrean, barnera biltzen da eta poesian barne mina arintzeko edo leuntzeko bidea bihurtzen zaio. Transzendentziaren bila abiatzen delarik, erlijiotasuna dei genezakeena ere agertzen zaigu poemen ardatz. Poetaren ibilbide hau kontatzeko, Urienek bere ibilbide propioa ere erakusten du, Leteren poesiak berarengan utzi duen zirrara nabarmen azalduta. Leterenganako miresmenetik idatzitako saiakera da idazlan hau eta jarrera horrek eramaten du liburua batzuetan kutsu hagiografikoa izatera. Hortaz, poetaren alderdi batzuk ia-ia komentatu gabe geratzen dira, adibidez, Leteren ibilbidearen bigarren atalean barnera begira argitaratutako zenbait poematan intertestualitatearekin planteatzen diren arazoak, eraginak (eta eraginak baino gehiago diruditenak) ia bazterrean utziz. Ainhoa Urienek Xabier Leterengana inguratu nahi izan du idazlan honetan, baina iruditu zait ibilbidearen ondoren poeta aurkitu baino areago bere burua topatu duela Urienek, Leteren poemen ispiluan.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi