kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Pertsonaiak / Jon Iñaki Lasa / Pamiela, 2019

Tristuraren digresioak Hasier Rekondo / Deia, 2020-05-02

Pairatzen ari garen itxialdiaren bortitzenean poesia aukeratu dut. Bizitzaren nekea eta zentzurik eza “sufritzen” ditudanean, poesia aukeratu ohi dut. Barka, ez dut beste aukerarik. Existentziaren zuloak eta informazioaren gaindosiak larregizkoak zaizkidanean poesiak bakarrik eskaintzen baitit, ona denean jakina, literaturari batzuetan eskatzen diodan isiltasun idealizatu hori. Ez daitezen larritu poesia “hater”-ak, beste gauza batzuk ere eskatzen baitizkiot literaturari. Eta aukeratutako aleak arras ezberdinak lirudiketen arren, iruzkintzera noan Pertsonaiak (Pamiela, 2019) eta Patxi Apalategiren esku zirraragarriari esker ekarritako Baudelaireren Gaitzaren Loreak (Balea Zuria, 2020) badute lurralde konkomitanterik.

Bizitza bera itxialdi gotortu bat bilakatzen denean zer eskaini lezake poesiak, eta literaturak oro har? Zerbait eskaini behar al du? Formarekin bakarrik aseko al gara edo “bindikapen” sozialak ezinbestekoak al zaizkigu? Galderak besterik ez.

Aukeran, Jon Iñaki Lasak (Gernika, 1963) “iruzur” egingo dio irakurleari, eta askatasun osoa emango dio arras pertsonalak eta kriptikoak izan litezkeen poema narratiboei heldu ahal izateko, edo ez. Hortaz, ez da harritzekoa Argibideak izenburuko azken atalera jo behar izatea poesiak berak uzten dizkigun zalantzak argitu nahian edo, beharbada zalantzok dira Lasaren poesiaren akuilu nagusiak “Hemen ez da baimenik eskatu behar”.

Tristura-memoriak badu zerikusirik poetak aurkitu argazki zaharren apetazko aukeraketa digresioarekin. Badira poema gogoangarriak, beren soiltasunean, bilduman. Umetako etxeko txakur baten jakituriaz dihardu poetak tonu malenkoniatsuan: “…Arimagabe askea zen / eta berrogeita hamabi urte geroago ere / aske irudikatzen dut… Begiradarekin esan zidan partitzeko unea heldu zitzaiola… Ez dut ezagutu harrez gero / malkoak isur ditzakeen txakurrik”.

Lasak beste idazle batzuen isla izan du ardatz liburu guztian zehar. 34 ageri dira, edo ez. Aipuei dagokienez, Bixenta Mogel, Lauaxeta, Uztapide, Tere Irastortza. Moldatutako testuak ere badira: Cohen eta Olga Lengley. Eta bilduma honetara ekarritako Tontorrekoarena. Eta horixe da etxeko marka Jon Iñaki Lasaren sorkuntzan: gerra garaietan zein umezaroan eraiki memoriekin landu digresio poetikoak eta erreferentzialak, inongo handikeria zantzurik gabe. Poeta umila dela esango nuke, hitzaren zentzurik goxoenean.

Arestian aipatutako erreferentziazko testuez gain, pertsonaiez eraikitako 31 pieza ondu ditu, hizki inizialez sinatuta, Gernikako poetak. Konfinamenduaren garai latzotan, tristura gainditzeko edo arnasa hartzeko lagungarri izan zaizkit, eta arnasa hartzeaz zerbait jakin dakit. Baina arnasa era askotara hartu daiteke, poemak arnasten duenean harekin bat eginez adibidez, oso identifikatuta senti gaitezke poemaren muinarekin, haren sinpleziarekin, zertarako gehiago. Itxialdia pairatzeaz gain, ama gaixorik egokitu zait egunotan, berriro konkomitantziak: “…Gure amak sekula ez zidan esan maite zaitut / Neure txikitxo gaur bete dituzu 54 urte. / Entzun: maite zaitut…”.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak