« Itsaso zikin bat | Mitoak mito »
Enarak itzuli dira / Gari Berasaluze / Booktegi, 2019
Iragan poetarekin elkarrizketa Aiora Sampedro / Berria, 2019-06-23
Gari Berasaluzek poema bilduma argitaratu du Booktegirekin. Argitaletxeko gainerako liburu guztiak bezala, idazle getariarraren poemategia eskuragarri dago bertsio elektronikoan editorialaren web orrian, eta zenbait testu, gainera, musikatuak izateko erabili ditu Eraso eta Osso taldeko Sergio Ruiz G-Txabarri Serge abeslari eta musikariak.
Sergio Ruizen musikak bat egiten du poema-bildumaren tonu, orokorrean, pesimistarekin, eta poemen neurri laburrak, orokorrean, aproposak suertatzen dira kantatuak izateko, atontze lan handiegirik egin beharrik gabe. Berasaluzek aitzinsolas gisa prestatutako testuan aipatzen du bilduman txertatutako olerkiak denbora askoan zehar idatziak izan direla eta, beraz, ez dutela osotasun komun bat (badira olerki narratiboak, aforismoak, poesia surrealistatik gertuago daudenak…). Bestalde, aipagarria da hainbeste denboran itzaletan izandako poemak une honetan argitaratzearen arrazoiak ere adierazten direla epilogo horretan. Hala ere, nabarmendu daiteke lana alderik alde zeharkatzen duen ahots-poetikoaren tonu nostalgikoa. Poema gehienek iragan zoriontsuago bati —gehienetan desamodiozko istorio bat kontatuz— edo etorkizun ezinezko bati egiten diete erreferentzia. Adibide baterako, liburuan gehien aipatzen den hitza baina da, poemetan pilatzen diren ideien artean etengabe ageri den aurkakotasunaren adierazpide gisa uler daitekeena.
Izenburutik bertatik ageri da iraganarekiko lotura horren aipamena. Hemen, enarek balio metaforikoa hartzen dute, eta Berasaluzeren sarrera-testuari elkartuz, iraganaren presentziari orainalditik begiratzeko joera azpimarratzen dute. Preseski, sarrera-testuaren ondotik, liburu guztiari zentzua ematen dion aipu bat txertatu du egileak; artegatasun sentipen hori nabarmenduz: “Maletarik gabe, iraganik gabe, ametsik gabe”.
Hortaz, poema-bildumaren esanahia, eta bildumako pieza gehienena, nahiko gardenak dira; izenburu nagusi horren barnean, atal gehienak interpretatzen errazak suertatzen dira, eta mezua zuzen-zuzen iristen zaio irakurleari. Zentzu horretan, gainera, ahots-poetikoak usu bigarren pertsonako forma hartzen du, eta hartzaile hipotetiko bati zuzentzen zaio, gehienetan aipatutako auhen hitz horiek helaraziz. Bestalde, Berasaluzeren ibilbideari begira, badira iraganeko oroitzapenak poemen artean; badute 1996an argitaratu zuen Azaro urrunetako intifadak poema-bildumarekin harremanik, bai tonuak, bai gaiek… Hori guztia elkartuta, mezua zenbaitetan gardenegia bilakatu daiteke.
Baina gardentasun horren alde, aitortu behar dut euskarri digitaleko formatu horrek nabarmendu egiten duela testu guztiak bat eta bakarra balira bezala irakurtzeko abagunea direla, eta horrek erraztu egiten du Enarak itzuli dira poema-liburua bezalakoak musikatzeak. Nik gehiago disfrutatu ditut musika-pieza gisa, olerki gisa baino.
Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray
Asier Urkiza
Idazketa labana bat da
Annie Ernaux
Nagore Fernandez
Bisita
Mikel Pagadi
Jon Jimenez
Hamlet
William Shakespeare
Aritz Galarraga
Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon
Hasier Rekondo
Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria
Jon Martin-Etxebeste
Dimisioa
Juan Luis Zabala
Mikel Asurmendi
Hetero
Uxue Alberdi
Irati Majuelo
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Amaia Alvarez Uria
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Patxi Larrion
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Jon Jimenez
Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza
Nagore Fernandez
Zoo
Goiatz Labandibar
Asier Urkiza
Hetero
Uxue Alberdi
Joxe Aldasoro