kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Van't Hoffen ilea / Unai Elorriaga / Elkar, 2003

Jolas asko batera Igor Estankona / Gara, 2003-04-26

“SPrako tranbia”rekin bat baino gehiago txundituta utzi duen algortarrak klasifikatzen zaila den beste eleberri bat argitaratu du Elkarren eskutik. Txatal desberdin asko hartu eta elkarren artean josi ditu “Van’t Hoffen ilea” honetan. Edo oihal bat hartu eta milaka piltzarretan apurtu ote du? Bidea zein izan den ez dakigun arren, emaitza begi bistakoa da: kontaketa fragmentario eta zoroa.

Gauza berriak egiteko gogoa da ezinbestean “SP”rekin konparatuko den liburu honek duen bertuteetako bat. Bertute hori bera defektutzat hartzeko arriskua hor dago, baina irakurtzeko molde zurrunak alde batera utziz gero, “Van’t Hoffen ileak” aurreko nobelak bezainbesteko gozamena eskeintzen du. Ez gehiago ez gutxiago. Ez hobea ez txarragoa. Puntu honetatik aurrera gustu literarioen aldats-behera labankorrean sartzen gara, ordea. Argi dago irakurleentzat eurentzat baino beharrezkoagoa dela askotan idazlearentzat bide berriak urratzea.

Matias Malandak Iduserako trena hartzen duen momentutik bertatik konbentzioak —eta baita logika bera ere— alde batera uzten dituen mundu bat aurkezten digu Elorriagak. Matias Malanda Ministerioko funtzionarioa da eta Idusen lan zehatz bat dauka zain. Zein lan izango ote da hori? Zein ministeriotan ari ote da Matias? Non ote dago Idus? Halako galderak paratuz oinarrizko iparrorratz bat lantzen ahaleginduko da irakurlea. Orrialdeak aurreratu ahala, berriz, beste dinamika bat da Unai Elorriagak narratibaren azpilan trebearen bitartez inposatzen duena. Dena bihurtzen da zentzurik gabeko bidaia, dena objektu bako bilaketa. Orduan aukera bakarra dago: Matiasi jarraitu galderarik egin barik.

Liburuak proposatzen digun bidaian existentziaren absurduaz ere hitz egiten da. Absurdu hori eramangarriago egiten duena egunerokotasunaren zentzua da. Matiasen betebeharra bigarren plano batera pasarazi eta edozein pentsamendu, gertaera, eguraldi aldaketari buruz luze aritzen da idazlea jolasean. Herri txiki bateko aberastasunari egindako omenaldia dirudi batzutan “Van’t Hoffen ileak”. Sinpletu egiten gaituen mundu gero eta estuago baten aldean komunitate txiki batek gorde dezakeen aberastasuna jartzen du agerian idazleak. Esaten denak baino garrantzi gehiago hartzen du azkenerako ezkutuan gordetzen den “zerbait” horrek, nahiz eta bakoitzak aurkitu eta interpretatu behar duen omisio erraldoi bat baino ez izan. Atxagaren Obabakoetan bezala mitoak, isiltasunak eta azalpenik ez duten egitateek borobiltzen dute errealitatea.

Bide berriak urratzea ulergarria eta beharrezkoa izan arren ukaezina da, baita, Unai Elorriagaren luma zukugailu bat dela. Laranjak eta limoiak hartu eta azala bera ere uzten ez duen idazketa ia-ia hiltzaile baten bitartez hustu du bizkaitarrak “Van’t Hoffen ilea”. Ez dakigu zelakoa izango den hurrengoa baina zaila iruditzen zaigu libururik liburu originaltasun honi eustea. Ezer aurreratu barik gozatzea da egin dezakegun onena, eta gure literaturari astinaldi berriak emateko gai bada, hor egongo gara gu Unai Elorriagaren lanaren fruitua dastatzeko, edo zukua edateko.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak