kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Atzo / Agota Kristof (Eskarne Mujika) / Alberdania/Elkar, 2003

Erroen desira Asier Sarasola / Gara, 2003-04-05

Deserrotuen istorioa dugu Atzo, Agota Kristoffen laugarren nobela hau. Protagonista deserrian bizi da, idazlea bera bezala (eta ez dira honetan parekotasunak amaitzen), ihes egiteko beharrean ikusi zuelako bere burua hamabi urte zituela. Sustraiak haizkorakada hiltzaile batez mozten saiatu zen, eta izena ere aldatuko du herrialde berrira iritsitakoan. Nortasun berri bat. Nortasuna agiriek diotena baino sotilagoa da aldiz, eta ez dira horren erraz ixiltzen iraganean egindako orroen oihartzunak. Errorik gabeko protagonista beraz, errari bizitzea derrigor duena. Arrotz, atzerritarra delako. Arrotz, idazlea delako. Arrotz, bakartia delako.

Aitzakiotaz ederki baliatzen da Kristoff etorkinen bizi-kondizio latzak salatzeko eta bizi amaiera lazgarriak azaltzeko. Aberria sabelean dutenak eta iraganean. Nahita aipatzen ez diren herriak, hiriak, herrialdeak. Deserrotze globalizatuaren isla. Idazlea dugu Tobias protagonista, babes-herriko hizkuntza darabilena hasieran, ama-hizkuntzara jotzen duena herkideak azaltzen zaizkionean bizitzan, eta asaldatzen duten korapiloen nobela aritzen du gauero. Hortan datza bere idazle grina. Horregatik Atzo, atzera begiratuz idazten duelako Tobiasek. Dioten letren errepublika, tigreak ixilarazteko ihesbidea bizi berri baterantz. Pertsonaia bakartiak marrazten dira eleberrian. Zerbaiten jabe izateak, lanaren jabe adibidez, edo nahiak bederen, asetzen ez dituenak, euskarri antzera norbait nahi luketenak. Maitasunaren bandera astintzen dutenak. Maitasun ezinezkoak, maila sozial ezberdinen halabeharrezko mugen eta ixilpean gordetako harresi moralen poderioz. Protagonistaren haurtzaroan gogora iltzatu neskatila oroi, bere noraezaren gidari bilakatzen dena eta idazlearen kasualitateak Tobiasen bizitzan berragertaraziko duena. Maitasun ezinduak, noraezaren geltoki bezala. Zeinetan ohe eta bazka bero soilek emakume/ama izena hartzen duten. Ametsetan eta arrastaka, horrela bizi du maitasuna deserrotuak.

Eta guztia, Kristoff hungariarraren ohiko moduan. Esaldi laburretan bildutako kontakizuna, deskribapen zabalak alde batera utzita, xehetasunen katalogorik gabe, ez-idatzia iradokiz. Haria eta mamia. Mezua ahalik eta garbien irits dadin. Jatorrizkoaren (frantseseraz, Hier) ezezagutza aitortuz, esan Eskarne Mujikaren itzulpenak ez duela inolaz ere zailtzen irakurketa eta ez dirudiela bidean aberastasunik galdu denik, izan ere, ez da lehenengo aldia Agota Kristoffen mundua euskaratzen duena. Era berean, ez dago lirikotasunaren ukapenik, aitzitik, protagonistak luma dantzatzen duenean erregistro-aldaketa nabari da, jantzi poetiko finez gogoetak, protagonistaren liburuaz haurdun Atzo. Honela, maldan behera baina ez amiltzen, iragaten dira orriak, eta bata bestearen atzetik kateatzen dira gertakizunak erritmo biziz.

Eta iraganeko orroen oihartzunak, eguneroko tiktak-a direlarik, Tobias erloju-fabrika batean jartzen du lanean idazleak, denboraren eskuburdinak lanbide. Galtzaileen ironiaren printza bat, Atzo umore goibelez blai baitago. Deserrotuen begirada goibelaz, deserrotuen irribarre garratzaz. Aspalditik ezagun ditugunak bazter txiki honetan.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak