kritiken hemeroteka

8.411 kritika

« | »

Neguko argiak / Irati Elorrieta / Pamiela, 2018

Galeraren osteko paisaiak Peru Iparragirre / Berria, 2018-11-18

Denbora nahikoz irakinez gero bigundu egiten direla, horixe erantzuten du Neguko argiak eleberriko protagonistetako batek sustraiei zer irizten dien galdetzen diotenean. Irati Elorrietaren bigarren eleberria da Neguko argiak, narrazioz osatutako Burbuilak (Alberdania, 2008) nobela argitaratu zuenetik hamar urte igarotakoan plazaratu duena. Erraza da bi liburuon arteko zubiak eraikitzea, antzekoak baitituzte koordenatu orokorrak. Irakurtzen hastean lehen liburuko pertsonaiak bigarrenaren orrietan topatu arren, agudo geratu dira atzean. Espazioa hartzen eta betetzen duen nobela da Neguko argiak.

Burbuilak-en dagoeneko bereiz zitekeen ahots propioari heldu dio honetan ere Elorrietak, nahiz eta helduagoa delako irudipena izan dudan; garatuagoa, landuagoa, agian. Testua bera luzeagoa izateak eta narrazioaren konplexutasunak ere elikatuko dute, ziurrenik, irudipen hori. Ederki eraikitako eleberria da hau, pertsonaia-sare edo -baso zabala duena oinarri sendo gisa. Erreferentzia geografiko, historiko eta biografiko bilduma bat du argamasa nobelak, kontakizuna eta pertsonaiak historian kokatzeaz gain, irakurleari gutxika ezagun egingo zaizkion paisaiak, hiriak, kaleak, etxeak eta gelak erakusten dizkiona. Haietan haragiztatzen dira pertsonaiak, eta haietan garatzen, haiekin batera eraldatzen.

Irudiak garrantzitsuak dira Elorrietaren idazkeran; zinematografikoa iruditu zait. Keinuek, begiradek eta elkarrizketek pisu handia dute. Era berean, inguruen, paisaien eta uneen deskribapen zehatzek ere kokatzen dituzte eleberria osatzen duten eszenak. Berrogeita lau atal edo eszena nagusitan banatuta dago liburua.

Nobelaz idazten hasi, eta hitz bat etorri zait burura, sare sozial digitalen garaiotako literaturaren erakusgarria dena: fragmentarioa (zatikatu edo zatikakoa zuzentzen dit hiztegiak). Zentzu batean iruditzen zait zatikakoa Neguko argiak, atal ez oso luzeek eta pertsonaia desberdinen ikuspuntuek zatika osatzen baitute kontakizuna, baina nobela osoa da polifonikoa, eta ahotsen askotarikotasun horretan du osotasuna. Ez da, beharbada, uste bezain zatikakoa. Memoriak zatika itzultzen dizkigu oroitzapenak eta eleberriko pertsonaiek memoriarekin duten harremanak ere izango du kontakizuna zatikatuta ikusteko orduan eraginik.

Ez nuke zeri buruzko eleberria den laburtzen jakingo. Berlineratu diren hainbat lagunen harremanak erakusten ditu Elorrietak, haien arteko maitasuna eta haserrea, desira eta gorrotoa, baina badut irudipena haiek guztiek galera bizitzeko eta gainditzeko duten manerarekin lotuta dagoela bizitza ikusteko eta elkarrekin egoteko duten modua, sakonean horrek definitzen dituela pertsonaiak eta hortik eraikitzen dutela euren identitatea. Guztiek dituzte sustraiak, egosi eta biguntzen badituzte ere; baina guztiek dute mamuren bat, pentsamendu ustez aberrigabeetan infiltratzen zaiena. Aipagarria da nola Añesek alboan daroan mamua den irakurlearentzat Añesen iraganaren bidez bere oraina ulertzeko zirrikitu.

Galerari aurre eginez aurrera egiten duen nobela dela esango nuke, hausturari zentzua eman eta historian euren lekua bilatzen dutelarik pertsonaiek, aurrera egiteko moduak askotarikoak izan daitezkeen arren.

Azken kritikak

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Asier Urkiza

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Bisita
Mikel Pagadi

Jon Jimenez

Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon

Hasier Rekondo

Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria

Jon Martin-Etxebeste

Dimisioa
Juan Luis Zabala

Mikel Asurmendi

Hetero
Uxue Alberdi

Irati Majuelo

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Amaia Alvarez Uria

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Patxi Larrion

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Jon Jimenez

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Nagore Fernandez

Zoo
Goiatz Labandibar

Asier Urkiza

Hetero
Uxue Alberdi

Joxe Aldasoro

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

Hedabideak