susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Nola kontatu “ni”-a | Etorkizuneko goizak »

Mina edo libertatea! / Kepa Larrea / Pamiela, 2017

Askatasunaren alde Javier Rojo / El Diario Vasco, 2018-02-17

Kepa Larrearen eskutik bi liburu heldu dira Xabier Minaren figura aldarrikatzeko, idazlan bat non hari buruzko istorioak-eta biltzen diren, eta historia alorreko saiakeraren barruan koka daitekeen liburua, “Mina edo libertatea!” izenburuarekin argitaratua. Azken honetan Kepa Larrea Xabier Mina nafarraren irudia eraikitzen saiatzen da, historian izan duen partean oinarrituta. Mina 1789an jaio zen, Otaon. Eta hil, 1817an hil zuten, Mexikon. Bizitza laburra, ikus daitekeenez, baina bere laburrean, bi gertakari historikoren erdigunean agertzen zaigu. Minak ospea lortu zuen frantseskadan, Nafarroako gerrillarien buruzagietako bat izan baitzen. Napoleonen soldaduen aurkako gerra horretan, Xabier Mina nabarmendu zen frantsesen gudarosteak xaxatu zituelako. Historiaren bidezidorrak bitxi xamarrak dira eta gerra amaitu ondoren bertan heroiak izandako asko traidoreen alderdira pasatuak ziren, absolutistek boterea berreskuratu eta gero.

Erbestea eta espetxea ezagutu zituen, lehenengo Frantzian eta gero Ingalaterra aldean. Eta azkenean, Mexikoren independentziaren alde borrokatzea erabaki zuen. Horretarako Ameriketara joan zen 1816an. Mexikon, Nafarroan ospetsu bihurtu zuten abildade militarrak erabiltzen saiatu zen, baina azkenean, errealisten tropek atxilo hartu eta 1817an fusilatu zuten. Ibilbide honekin askotan pertsona eta pertsonaiaren arteko mugak zehaztea zaila gertatzen da. Kepa Larrearen saiakeran Minaren jarrera politikoa azpimarratu nahi da. Izan ere, liburuan agertzen denaren arabera, Mina errepublikazale agertzen zaigu, Espainiako monarkia absolutistaren kontrakoa, eskuzabala, liberala, eta Mexikora egin zuen espedizioaren argitan, internazionalista. Libertatea aldarrikatzen zuen gauza guztien gainetik.

Historiografia ofizialak baztertu nahi izan duen pertsonaia argitara ekartzeko merezimendua dauka saiakera honek, ia abentura nobela bat bezala irakurtzen den idazlanak.