susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Gerrak ez du emakume aurpegirik | Ahots arrunt lazgarriak »

Patagoniara Hazparnen barrena / Kepa Altonaga / Pamiela, 2017

Euskaldunak Argentinan Javier Rojo / El Correo, 2017-09-02

Bereziak dira Kepa Altonagak argitara ematen dituen saiakera liburuak. Zientzia dibulgazioa eta historia nolabait uztarturik haren liburuetan idazleak erakutsi nahi duen ikuspuntua, fokua, nabarmendu egiten da bertan agertzen den informazioaren gainetik. Oraingo saiakera liburu honetan, “Patagoniara Hazparnen barrena” izenburuarekin argitaratu den idazlanean, ikuspuntu pertsonal hori ikusteko aukera berria dugu. Idazlanak azpititulua dauka, baina nago azpititulu horrek gaia argitzeko baino edukiari misterio gehiago emateko balio duela: “Lotilandiakoak herri birlandatuan”. Altonagaren saiakera honetan Florentzio Basaldua bilbotarraren asmo utopikoaren bila abiatzen da. Pertsonaia bitxi hau Bilbon jaio zen 1853an eta Argentinara emigratu zuen, beste hainbatek bezala. Ingeniari moduan aurkezten zuen bere burua, eta ideia bat bururatu zitzaion Amerikara joandako euskaldunentzat: Euskal Herri berri bat sortzea Patagonia aldean. Asmo utopiko honek izena ere bazuen, “Eskal-Berri”, eta Argentinako presidenteari aurkeztu zion XIX. mendearen amaieran. Basalduaren egitasmo utopiko hau saiakeraren muina izanik, Kepa Altonagari oinarrizko hari narratibo bat eskaintzen dio Ameriketara (kasu honetan Argentina aldera) joandako euskaldun batzuen nondik-norakoak azaltzeko.

Basalduaren proiektuak, jakina, ez zuen aurrera jo, eta gaur egungo ikuspuntutik begiratuta arazo etikoak eta guzti sortzen ditu, batez ere kontuan hartzen badugu egitasmo hori burutu ahal izateko genozidio bat egin beharrezkoa zela. Edonola ere, halako asmoek giza nahia edozertarako gai zela pentsatzen zuen gizarte baten ideia ematen digute, idealizazioa lagun. Eta idealizazioa dela-eta, topo egiten dugu idazlan honen azpititulua agertzen den hitzarekin: Lotilandia, izen hori ematen baitio egileak Pierre Lotiren irudimenean baizik existitzen ez zen Euskal Herriari. Egia da batzuetan idazleak erabiltzen duen hari narratiboa oso ahula dirudiela eta informazioan aurkitzen dituen hutsuneak espekulazioen bidez betetzen dituela.

Edonola ere, Altonagaren idazlana dibertigarria da eta interesik handienarekin irakurtzen da. Gauza jakina da: “Se non è vero, è ben trovato”.