Globalizazioak eta Erdi Aro berria / Joseba Gabilondo / Erein, 2016

Heterodoxo baten ekaitz globala Hasier Rekondo / Berria, 2016-12-18

“Arazoa, azkenik, are konplikatuagoa da, globalizazioari buruz dagoeneko idatzi dena gizakume batek, edo are talde espezialista batek, bere bizitza osoan irakur dezakeena baino zabalagoa baita”. Joseba Gabilondok (Urretxu, 1963) itsaso handiko erronkari heldu dio Miguel de Unamuno XXI. Saria eskuratu duen Globalizazioak eta Erdi Aro berria: Diferentzien itzuleraz saiakeran. Horrela bada, munta handiko ezjakintasuna hartuko du abiapuntutzat, hitzaurrean aurreratzen digunez, Donald Rumsfeld funestoa-ren aipu bati tiraka, entsegu entretenigarri (bere ohiko ironia eta jakituria uztartuz), didaktiko eta iradokitzailea gauzatzeko.

Has dezadan aitortzen nekez laburbil ditzakedala Gabilondoren entseguan islatzen diren ideia heterogeneo, epatante eta erakargarri guztiak. Ideia andana harilkatzearekin batera, boutade sasi-filosofikoetan erortzeko arriskuan izan arren, egileak brain-storming-a txiki uzten baitu gai eta diziplina anitz jorratuz: ekonomia, filosofia, historia, estetika, sukaldaritza, desioa, politika, erlijioa, demografia, terrorismo askotarikoak eta abar.

Hiru ideia nagusik ardazten dute liburu gomendagarri hau: a) ez dago globalizazio bakar bat, glokalizazioak baino; b) Erdi Aroan jazo zena entelegatuz bakarrik uler daitezke globalizazio hauek guztiak; c) geroa ezin daiteke (Hegelekin hasi eta Fukuyamara arte) era bateratuan hausnartu.

Zenbaitetan anekdota huts bat aurrez eraikitako teoria egiaztatzeko darabil Gabilondok, anekdota xume bat hipotesi bat eraikitzeko sarriegi baliatuz. Esaterako, Indian hirugarren sexua (hijra) legeztatzeak familiaren eredua zalantzan jartzen duela adieraztea, han egon den edonork baitaki legeztatze hori erabat anekdotikoa dela, ez baitu egunerokoan inongo eraginik kasta sistemaren eraginez. Gertakizun puntualei, nahi baino gehiagotan, berebiziko garrantzia ematen die.

Liburuak duen alderik erakargarriena Gabilondok pentsamendu-bidezidor berriak zabaltzeko duen atrebentzia da, betiere lan akademiko sistematiko eta boteretsu baten jabe. Gizena izatea ekintza iraultzaile bakarra dela irakurtzeak barregura eragin lezake, apika hori ere badu xede, baina Gabilondoren ideien logikaren harilkatzeak ezabatu egiten digu bat-batean barre egiteko gogoa, gizentasuna egungo pobreen gosea dela datu kualitatibo eta kuantitatiboekin egiaztatzean. Marxismotik abiatuta, marxismoa eta post-marxismoa bera gainditzen du urretxuarrak, psikoanalisia, erlijioak, boterea, demografia eta abar hizpide gustuko bihurtuz. Heterodoxia askotarikoa da bere erlijioa.

Gabilondok, halaber, globalizazioaren gaineko hausnarketa ez-bateratua profitatzen du Euskal Herriaren gaineko printza politikoak jorratzeko. Michigan State AEBetako unibertsitateko irakaslea izanagatik, eta sorterritik aspaldi “erbesteratua” bizi arren, ederki menperatzen du hemengo egungo errealitatea eta historia, zenbait euskaldun “ahantziren” arrastoari jarraikiz. “Guztiok gara barbaro, eta, beraz, ongizate estatuaren hiritar izan beharrean, estatuaren poliziaren susmopean bizi garen terroristak gara”. Erdi Aroan gaudela egiaztatzeko hausnarketa hemen hasiko du. Dimentsio globala emango dio gatazkari, eta esperimentu politikoen objektu aitzindaritzat hartzen gaitu.

Entsegu zirraragarria, kaotikoa, dirdiratsua ondu du Gabilondok. Urteko liburu gorenen artean dago, analisi globala inteligentziaz eta atrebentziaz landuta.