kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Txistu eta biok / Juan Luis Zabala / Algaida, 2016

Desliluraz Ibon Egaña / Deia, 2016-06-25

Autofikzioak geratzeko etorria dirudi euskal narratibara. Genero horren ezaugarriak banan bana egiten ditu bere Juan Luis Zabalak Irun Hiriko Kutxa Saria irabazi ostean argitaratu duen Txistu eta biok liburuak: idazlearen oso antzeko biografia duen narratzaile-pertsonaia-idazlea, gertaera errealak eta fikziozkoak nahastea, irakurlea liburuan presente egitea eta sinesgarritasun-hitzarmenaren joskurak esplizitu egitea, edo gogoeta narrazioari gailentzea. Urteetan Berria egunkariko kultura saileko erredaktore buru izandakoa da Txistu eta biok-eko narratzaile eta protagonista izengabea, Zabala bera bezala, baina zeregin horretaz akituta, kirol saileko kazetari izan nahiko lukeena. Txistu txakurrarekin egiten dituen paseoak eta bigarren mailako pertsonaiekin dituen enkontruak aitzakia narratiboak dira egileak plazaratu nahi dituen gogoetei lekua egiteko (hizkuntzaz, sexuaz, gatazka politikoaz). Badira, nolanahi ere, bi gai liburuaren giltzarri ez ezik egilearen kezka-iturri ere badirenak: kulturarekiko deslilura eta pare-parean dugun injustiziak sortutako ezinegona.

Gaztetan kulturaren gaitasun emantzipatzailean sinetsi zuen kazetaria eszeptizismoak hartutako adin ertaineko gizona da orain, bizimodu eroso xamarra eta estandarra duena eta talaia horretatik plazaratzen ditu hainbat gogoeta interesgarri, besteak beste, kulturaren espektakularizazio eta hutsaltzeaz, arte garaikidea maiz adibide hartuta. Kirola du, ordea, kulturaren aurrez aurre narratzaileak, oraindik ere emozioak eta intentsitatea transmititzeko gai den ikuskizuna, banaketa nahikoa manikeo eta batzuetan sinpleegi bati jarraiki (kultura vs kirola). Gogoetok 82 atal laburretan banatuta bildu ditu Zabalak eta arratsalde batean irakurtzeko moduko liburu bizi-bizia da Txistu eta biok. Badu zerikusirik horretan, ziurrenik, idazlearen eta pertsonaiaren kazetari-lumak, arintasunaren mesede jokatzen baitu, nahiz eta batzuetan horrexegatik lau antzekoa egiten den, gogoetak, laburraren laburrez, batzuetan arin, arinegi, begitantzen diren hein berean.

Liburuaren beste kezka-iturri nagusiak (“ondo-ondoan dugun beste mundu horren” aurrean dugun jarrerak) fikziozko narrazioaren forma hartzen du nobelan. Gizon errumaniar baten gorpua aurkituko du narratzaileak paseoan dabilela eta hortik aurrera eleberri polizialetako elementu topikoak agertuko dira apurka: dei anonimoak, bordelak eta mehatxuak, kontakizunari jakin-mina erantsiz. Agerikoa dirudi parodiarako asmoak atal horietan eta hala irakurri ditut nik neuk, baina liburua irakurri ahala, zalantza horrek hartu nau behin baino gehiagotan: non hasi eta non bukatzen da parodia? Zer irakurri behar da ironiaren distantziarik gabe eta zer betaurreko horiek jantzita? Autofikzioaren parodia egin nahi izan du egileak, ala autofikzio lan bat? Akaso egileak irakurleoi zalantza horixe piztu nahi izan digu, baina nik neuk faltan hartu dut tarteka heldulekuren bat.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak