« Literatura, salbagarri | Aireko arte garaikidea, euria »

Lili eta biok / Ramon Saizarbitoria / Erein, 2015

Memoria berreskuratzea Javier Rojo / El Diario Vasco, 2016-04-23

Euskal literaturaz pixka bat informatuta dagoen edozein irakurlek badaki Ramon Saizarbitoria erdiguneko tokian kokatuta dagoela gure literatur sistema honetan. Eta argitaratzen dituen liburu berriek leku hori baieztatu baino ez dute egiten, bere eskutik etorri zaigun azken idazlanean froga daitekeen bezala. 2015.ean nobela mardul bat eman baitzuen argitara, “Lili eta biok” izenburua duena, non berriro ere Ramon Saizarbitoriaren nobelagintza osatzen duten klabeak azaltzen zaizkigun. Kasu honetan nobelaren argumentu nagusia, edo hobeto esateko nobelaren argumentua sostengatzen duen trama nagusia, idazle baten (Faustino Iturbe) eta neska nerabe baten (Lili) harremanean oinarritzen da. Harreman honi esker, idazleakGerra Zibilean kokatutako gertakari tragiko batzuen berri izango du, eta gertakari horien atzetik dabilelarik, idazlea ezinezko kasualitate sare baten erdian kokatuta aurkituko da. Gai asko aipatzen dira nobela honetan, argumentua maila desberdinetan zabaltzen baita, baina ziur aski garrantzirik handiena duen gaia memoria historikoa berreskuratzearekin zerikusirik duena izango da. Gerra Zibilean gertatutakoak azaltzen saiatzen delarik eta memoria berreskuratzen den neurrian, pertsonaia batzuk orduan gertatutakoekin oraindik ere obsesionatuta agertzen dira. Ordukoek oraindik ere beren oraingo bizitza eragiten baitute. Eta honek kontzientzia txarra uzten die, kasuren batean pertsonaiaren batek pentsatzen duelako koldarki jokatu zuela momentu latz batean, edota, besteren kasuan, irabazleen alderdikoen ondorengoa izatea lotsagarri iruditzen zaiolako. Eta memoria berreskuratzen den bitartean, pertsonaien arteko harreman afektiboak eta gaixotasunak beraien bizitzetan hartzen duen garrantzia ere azpimarratzen dira. Saizarbitoriaren literatura alor horretan adituak diren pertsonentzat idatzita dagoela ematen du batzuetan, irakurleari ahalegin handia eskatzen baitio. Kasu hau, ostera, desberdina da, idazlan hau ia-ia abentura nobela balitz bezala irakur baitaiteke, genero honetako edozein liburu bezain dibertigarria ere bada-eta.