kritiken hemeroteka

8.440 kritika

« | »

Begira zenbat argi, maitea / Annie Ernaux (Xabier Aranburu) / Igela, 2015

Behaketa analitikoa Iker Zaldua / Gara, 2016-03-12

Generoari dagokion atalean, saiakera ipintzea erabaki dut. Igelaren gunean ere ez dut generoari buruzko zehaztasunik aurkitu. Horrenbestez, nire ebazpena lasaiago eman dut, norbaitek kontra egingo ote didan beldur gutxiagoz. Beste gune batzuetan ere begiratu dut eta aurkitu ditut zenbait etiketa, esate baterako, Paris, denda, Igela, supermerkatu, Ernaux edo Xabier. Hor ere generoaren arrastorik ez.

Hala ere, uste dut, irakurri duten gehienak bat etorriko direla nirekin. Supermerkatu batean ia urtebetez egindako behaketaren ostean hartutako oharrekin landutako eguneroko baten aurrean gaude. Eginahala analitikoa da, azterlan bat ere izan daiteke, idazkera literarioak salatuko ez balu.

Liburuaren kontrazalean adierazten denez: “Saltoki handien mundua azalduko digu, bada, idazleak. Erosketak egitearen alde ‘nekagarria’ alde batera utzita”. Esango nuke, Ernauxen ekimenaren abiapuntua, berez, hori bera zela, saltoki handiei “barnetik” erreparatzea, halako lekuetan batzen den hutsaltasuna eta aniztasuna plazaratzea, marketin-estrategiak azaleratzea, bertako apaletako ausazko antolaketa zorrotz, zehatz eta ongi ikertua agerraraztea, bertan ematen diren ustezko kasualitateak kausalitate direla frogatzea.

Baina behaketak harago eramaten zaitu normalean, gure egunerokotasunaren erritmoaren abiaduraz ikusten dugun horretan ikusezinak ziruditen xehetasunak topatzen ditugu. Kasu honetan ere, Ernauxek, supermerkatuaren mugak zeharkatzen dituen gaiak jorratu ditu, arrazakeriaz mintzatu da, botereaz mintzatu da, generoari eman ohi zaion tratuaren inguruan mintzatu da, gizarteak, inon idatzi gabe, ezarrita dituen arauez mintzatu da, burgesiaz mintzatu da eta langile-klaseaz mintzatu da. Apaletan pilatutako produktuen eta iragarkien artean bezeroak ez ezik, pertsonak ibiltzen baitira, eta pertsona horiek beren usadioak, ohiturak, maniak eta gizarte-markak izaten dituzte.

Egunerokoari ekin aurretik, halako sarrera moduko bat egiten du Ernauxek eta bertan ere aitortzen du berak: “Hipermerkatu bat sekula zapaldu ez dutenek ez dute ezagutzen Frantziako egungo errealitate soziala”. Argi dago beraz, saltokien munduari buruzko azalpena baino zertxobait gehiago ezkutatzen duela liburuak. Sarrera horren amaieran gaineratzen duenez: “Oharrik eta sentipenik gabeko irakurketa bat da hau, leku horietan gertatzen den edozer atzemateko ahalegin bat”. Bada, horretan ez du asmatu, izan ere, sarri irristatzen zaizkio atzemandako horretaz aparte berak egindako oharrak, salaketa kutsu agerikoa dutenak: “Hipermerkatuen eta ekonomia liberalaren eremuan, umeak maitatzea hau da: haiei ahalik eta gauza gehien erostea”; “Emakumeen eremuaren luzapen moduko bat dira super eta hipermerkatuak, etxeko unibertsoaren hedapena”.

Bereziki azpimarratuko nuke generoari eman ohi zaion tratuari buruzko kezka, emakumeen eremutzat ditu supermerkatuak, eta sarritan heltzen dio gaiari, bertan ikus daitezkeen gizonak galduta daudela edo gizonezko saltzaileak informatika sekzioan daudela adieraziz. Liburua berez den gizarte-kritika honetan, gehien kritikatzen duen kontua, gaia, alderdia, horixe da, generoari eman ohi diogun tratu hori.

Lehen pertsonan dago idatzia liburua, erraz irakurtzen da, itzulpen-lana ere fina baita, eta laburra da, gure igande euritsuetan gogoeta eginarazteko aproposa.

Azken kritikak

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Hetero
Uxue Alberdi

Mikel Asurmendi

Itzulpena-Traducción
Angel Erro

Anjel Lertxundi

Detaile xume bat
Adania Xibli

Amaia Alvarez Uria

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Paloma Rodriguez-Miñambres

Bar Gloria
Nerea Ibarzabal Salegi

Mikel Asurmendi

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Jon Jimenez

Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski

Asier Urkiza

Gailur ekaiztsuak
Emily Brontë

Aritz Galarraga

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak