kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Lainoa janez / Juan Kruz Igerabide / Erein, 2015

Euri orojakilea Hasier Rekondo / Berria, 2015-12-13

Juan Kruz Igerabideren (Aduna, Gipuzkoa, 1956) azken poemarioaren izenburuak lainoa nabarmendu arren, liburu honetako protagonista erabatekoa euria da. Lainoa, bizitza, jaten duen euria. Denboraren iragaitearen metafora orojakilea eta nonahi agertu daitekeena. Esanahi anitz eta etengabeak agertzen ditu liburu osoan, kasik poema guztietan agertuz. Lainoa janez liburuan (Erein, 2015), sarerik gabeko jauzi barrokoa saiatu du Igerabidek, poesian ezerk ez duela kikiltzen erakutsi nahi izango balu bezala. Nago ahots poetikoaren jakinduriak babestu duela oraingoan Igerabide, jauzi barroko hori hutsal bihurtu baitzitekeen.

“Ez gehiago jasan idatzi behar hau,/ amaitu behingoz/ Olentzerori idazten hasi nintzen/ gutun sekretu hura/ konturatu nintzelarik/ gauzak okerrera zihoazela ezinbestean…”, idatzi beharrak eragiten duen sufrikarioaz ari zaigu. Eta igartzen zaio, nolanahi ere, esperientziak, barne-muinak eta geografiak izendatzeko grina aseezin hori euriz besterik ezin duela ase. Horrela bada, poesian larregi ez murgildutako irakurleari ariketa estilistiko demasekoa irudi balitzaioke ere, poesiaren azken eremu abisalak gustuko dituenari, ordea, eta horien artean iruzkingile honi, poemarioa ezin zirraragarriagoa egingo zaio. Eta nagusiki, adjektibazio epatantean oinarritzen den poesia laket duenari.

Arestian esan bezala, euriaren presentziak liburu osoa bereganatzen du, poesiak bizitza zipriztintzen duen gisara. “Ut pluvia poiesis“. Poesia, ezer bada, euria da. “Euriak zerua lurrera dakar/ ezin konta ahala ur-hariri tiraka”, dio ahots poetikoak Errebotez poema sarkastikoan. Eta tour de force estilistikoari jarraiki, Igerabidek bidaide ugari eta ezberdinak aukeratzen ditu, poema bakoitzari kutsu meta-literarioa eman nahian: Emily Dickinson, Chopin, Rothko, Schopenhauer, Oteiza, Camus, Shakespeare, Heidegger eta abar luze bat… Batzuetan erreferentzia kulturalok lar artifizialak iruditu zaizkit, poeman derrigorrez “sartu” behar horrek poema bera desorekatuko balu bezala.

“Nola izan ni, une bakoitzak ezabatzen baitit naizen hau?”, dio poetak bere buruari galdetuz, Basamortuko gibel-solasa gogoangarrian. Azken koda hori, eta liburuaren amaiera oro har, begitandu zait lortuena eta erakargarriena ezbairik gabe, Igerabidek errai poetikoak eta gizatiarrak beldurrik gabe erakusten baititu amaiera horretan. “Errealitaterik ez duen argi baten bila nabil”. Eta aurrerago: “Infinituaren eta ezerezaren artean/ orbela hegan;/ aurkian idatzirik du: ‘Izan’,/ eta ifrentzuan: ‘Ez izan'”.

Juan Kruz Igerabide poesiaren eskutik murgildu zen literaturan; bere poesia “arriskutsuak” literaturaren oroimenari eusten dio. Akaso ez da izanen irakurle guztien gustuko barrokismo epatante hori, baina poesiazaleok biziki maite dugu. Poeta handi bat, lehen adjektibotik azken metaforaraino. Aurtengoan, poesia berreskuratu du euskal literaturak. Hilzorian, euriak janda zegoen poesia.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak