« Ezer gertatzen ez denean | Bizitzearen kalteez »
Lainoa janez / Juan Kruz Igerabide / Erein, 2015
Euri orojakilea Hasier Rekondo / Berria, 2015-12-13
Juan Kruz Igerabideren (Aduna, Gipuzkoa, 1956) azken poemarioaren izenburuak lainoa nabarmendu arren, liburu honetako protagonista erabatekoa euria da. Lainoa, bizitza, jaten duen euria. Denboraren iragaitearen metafora orojakilea eta nonahi agertu daitekeena. Esanahi anitz eta etengabeak agertzen ditu liburu osoan, kasik poema guztietan agertuz. Lainoa janez liburuan (Erein, 2015), sarerik gabeko jauzi barrokoa saiatu du Igerabidek, poesian ezerk ez duela kikiltzen erakutsi nahi izango balu bezala. Nago ahots poetikoaren jakinduriak babestu duela oraingoan Igerabide, jauzi barroko hori hutsal bihurtu baitzitekeen.
“Ez gehiago jasan idatzi behar hau,/ amaitu behingoz/ Olentzerori idazten hasi nintzen/ gutun sekretu hura/ konturatu nintzelarik/ gauzak okerrera zihoazela ezinbestean…”, idatzi beharrak eragiten duen sufrikarioaz ari zaigu. Eta igartzen zaio, nolanahi ere, esperientziak, barne-muinak eta geografiak izendatzeko grina aseezin hori euriz besterik ezin duela ase. Horrela bada, poesian larregi ez murgildutako irakurleari ariketa estilistiko demasekoa irudi balitzaioke ere, poesiaren azken eremu abisalak gustuko dituenari, ordea, eta horien artean iruzkingile honi, poemarioa ezin zirraragarriagoa egingo zaio. Eta nagusiki, adjektibazio epatantean oinarritzen den poesia laket duenari.
Arestian esan bezala, euriaren presentziak liburu osoa bereganatzen du, poesiak bizitza zipriztintzen duen gisara. “Ut pluvia poiesis“. Poesia, ezer bada, euria da. “Euriak zerua lurrera dakar/ ezin konta ahala ur-hariri tiraka”, dio ahots poetikoak Errebotez poema sarkastikoan. Eta tour de force estilistikoari jarraiki, Igerabidek bidaide ugari eta ezberdinak aukeratzen ditu, poema bakoitzari kutsu meta-literarioa eman nahian: Emily Dickinson, Chopin, Rothko, Schopenhauer, Oteiza, Camus, Shakespeare, Heidegger eta abar luze bat… Batzuetan erreferentzia kulturalok lar artifizialak iruditu zaizkit, poeman derrigorrez “sartu” behar horrek poema bera desorekatuko balu bezala.
“Nola izan ni, une bakoitzak ezabatzen baitit naizen hau?”, dio poetak bere buruari galdetuz, Basamortuko gibel-solasa gogoangarrian. Azken koda hori, eta liburuaren amaiera oro har, begitandu zait lortuena eta erakargarriena ezbairik gabe, Igerabidek errai poetikoak eta gizatiarrak beldurrik gabe erakusten baititu amaiera horretan. “Errealitaterik ez duen argi baten bila nabil”. Eta aurrerago: “Infinituaren eta ezerezaren artean/ orbela hegan;/ aurkian idatzirik du: ‘Izan’,/ eta ifrentzuan: ‘Ez izan'”.
Juan Kruz Igerabide poesiaren eskutik murgildu zen literaturan; bere poesia “arriskutsuak” literaturaren oroimenari eusten dio. Akaso ez da izanen irakurle guztien gustuko barrokismo epatante hori, baina poesiazaleok biziki maite dugu. Poeta handi bat, lehen adjektibotik azken metaforaraino. Aurtengoan, poesia berreskuratu du euskal literaturak. Hilzorian, euriak janda zegoen poesia.
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Jon Jimenez
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Asier Urkiza
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
Aritz Galarraga
Biharraren hegietan
Maddi Sarasua Laskarai
Maddi Galdos Areta
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Aiora Sampedro
Aingeruak eta neskameak
June Fernandez
Ibon Egaña