kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Lainoa janez / Juan Kruz Igerabide / Erein, 2015

Euri orojakilea Hasier Rekondo / Berria, 2015-12-13

Juan Kruz Igerabideren (Aduna, Gipuzkoa, 1956) azken poemarioaren izenburuak lainoa nabarmendu arren, liburu honetako protagonista erabatekoa euria da. Lainoa, bizitza, jaten duen euria. Denboraren iragaitearen metafora orojakilea eta nonahi agertu daitekeena. Esanahi anitz eta etengabeak agertzen ditu liburu osoan, kasik poema guztietan agertuz. Lainoa janez liburuan (Erein, 2015), sarerik gabeko jauzi barrokoa saiatu du Igerabidek, poesian ezerk ez duela kikiltzen erakutsi nahi izango balu bezala. Nago ahots poetikoaren jakinduriak babestu duela oraingoan Igerabide, jauzi barroko hori hutsal bihurtu baitzitekeen.

“Ez gehiago jasan idatzi behar hau,/ amaitu behingoz/ Olentzerori idazten hasi nintzen/ gutun sekretu hura/ konturatu nintzelarik/ gauzak okerrera zihoazela ezinbestean…”, idatzi beharrak eragiten duen sufrikarioaz ari zaigu. Eta igartzen zaio, nolanahi ere, esperientziak, barne-muinak eta geografiak izendatzeko grina aseezin hori euriz besterik ezin duela ase. Horrela bada, poesian larregi ez murgildutako irakurleari ariketa estilistiko demasekoa irudi balitzaioke ere, poesiaren azken eremu abisalak gustuko dituenari, ordea, eta horien artean iruzkingile honi, poemarioa ezin zirraragarriagoa egingo zaio. Eta nagusiki, adjektibazio epatantean oinarritzen den poesia laket duenari.

Arestian esan bezala, euriaren presentziak liburu osoa bereganatzen du, poesiak bizitza zipriztintzen duen gisara. “Ut pluvia poiesis“. Poesia, ezer bada, euria da. “Euriak zerua lurrera dakar/ ezin konta ahala ur-hariri tiraka”, dio ahots poetikoak Errebotez poema sarkastikoan. Eta tour de force estilistikoari jarraiki, Igerabidek bidaide ugari eta ezberdinak aukeratzen ditu, poema bakoitzari kutsu meta-literarioa eman nahian: Emily Dickinson, Chopin, Rothko, Schopenhauer, Oteiza, Camus, Shakespeare, Heidegger eta abar luze bat… Batzuetan erreferentzia kulturalok lar artifizialak iruditu zaizkit, poeman derrigorrez “sartu” behar horrek poema bera desorekatuko balu bezala.

“Nola izan ni, une bakoitzak ezabatzen baitit naizen hau?”, dio poetak bere buruari galdetuz, Basamortuko gibel-solasa gogoangarrian. Azken koda hori, eta liburuaren amaiera oro har, begitandu zait lortuena eta erakargarriena ezbairik gabe, Igerabidek errai poetikoak eta gizatiarrak beldurrik gabe erakusten baititu amaiera horretan. “Errealitaterik ez duen argi baten bila nabil”. Eta aurrerago: “Infinituaren eta ezerezaren artean/ orbela hegan;/ aurkian idatzirik du: ‘Izan’,/ eta ifrentzuan: ‘Ez izan'”.

Juan Kruz Igerabide poesiaren eskutik murgildu zen literaturan; bere poesia “arriskutsuak” literaturaren oroimenari eusten dio. Akaso ez da izanen irakurle guztien gustuko barrokismo epatante hori, baina poesiazaleok biziki maite dugu. Poeta handi bat, lehen adjektibotik azken metaforaraino. Aurtengoan, poesia berreskuratu du euskal literaturak. Hilzorian, euriak janda zegoen poesia.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak