« Ezer gertatzen ez denean | Bizitzearen kalteez »
Lainoa janez / Juan Kruz Igerabide / Erein, 2015
Euri orojakilea Hasier Rekondo / Berria, 2015-12-13
Juan Kruz Igerabideren (Aduna, Gipuzkoa, 1956) azken poemarioaren izenburuak lainoa nabarmendu arren, liburu honetako protagonista erabatekoa euria da. Lainoa, bizitza, jaten duen euria. Denboraren iragaitearen metafora orojakilea eta nonahi agertu daitekeena. Esanahi anitz eta etengabeak agertzen ditu liburu osoan, kasik poema guztietan agertuz. Lainoa janez liburuan (Erein, 2015), sarerik gabeko jauzi barrokoa saiatu du Igerabidek, poesian ezerk ez duela kikiltzen erakutsi nahi izango balu bezala. Nago ahots poetikoaren jakinduriak babestu duela oraingoan Igerabide, jauzi barroko hori hutsal bihurtu baitzitekeen.
“Ez gehiago jasan idatzi behar hau,/ amaitu behingoz/ Olentzerori idazten hasi nintzen/ gutun sekretu hura/ konturatu nintzelarik/ gauzak okerrera zihoazela ezinbestean…”, idatzi beharrak eragiten duen sufrikarioaz ari zaigu. Eta igartzen zaio, nolanahi ere, esperientziak, barne-muinak eta geografiak izendatzeko grina aseezin hori euriz besterik ezin duela ase. Horrela bada, poesian larregi ez murgildutako irakurleari ariketa estilistiko demasekoa irudi balitzaioke ere, poesiaren azken eremu abisalak gustuko dituenari, ordea, eta horien artean iruzkingile honi, poemarioa ezin zirraragarriagoa egingo zaio. Eta nagusiki, adjektibazio epatantean oinarritzen den poesia laket duenari.
Arestian esan bezala, euriaren presentziak liburu osoa bereganatzen du, poesiak bizitza zipriztintzen duen gisara. “Ut pluvia poiesis“. Poesia, ezer bada, euria da. “Euriak zerua lurrera dakar/ ezin konta ahala ur-hariri tiraka”, dio ahots poetikoak Errebotez poema sarkastikoan. Eta tour de force estilistikoari jarraiki, Igerabidek bidaide ugari eta ezberdinak aukeratzen ditu, poema bakoitzari kutsu meta-literarioa eman nahian: Emily Dickinson, Chopin, Rothko, Schopenhauer, Oteiza, Camus, Shakespeare, Heidegger eta abar luze bat… Batzuetan erreferentzia kulturalok lar artifizialak iruditu zaizkit, poeman derrigorrez “sartu” behar horrek poema bera desorekatuko balu bezala.
“Nola izan ni, une bakoitzak ezabatzen baitit naizen hau?”, dio poetak bere buruari galdetuz, Basamortuko gibel-solasa gogoangarrian. Azken koda hori, eta liburuaren amaiera oro har, begitandu zait lortuena eta erakargarriena ezbairik gabe, Igerabidek errai poetikoak eta gizatiarrak beldurrik gabe erakusten baititu amaiera horretan. “Errealitaterik ez duen argi baten bila nabil”. Eta aurrerago: “Infinituaren eta ezerezaren artean/ orbela hegan;/ aurkian idatzirik du: ‘Izan’,/ eta ifrentzuan: ‘Ez izan'”.
Juan Kruz Igerabide poesiaren eskutik murgildu zen literaturan; bere poesia “arriskutsuak” literaturaren oroimenari eusten dio. Akaso ez da izanen irakurle guztien gustuko barrokismo epatante hori, baina poesiazaleok biziki maite dugu. Poeta handi bat, lehen adjektibotik azken metaforaraino. Aurtengoan, poesia berreskuratu du euskal literaturak. Hilzorian, euriak janda zegoen poesia.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez