« Bordaxuri | “Txirrita” »
Jolasak / Agustin Paskual Iturriaga / Auspoa, 1963
Jolasak Luis Mitxelena / Egan, 1963
Klasikotzat hartua dugu aspaldidanik Iturriaga gure literaturan eta klasiko bati dagokion zoria eta patua izan ditu: zeru altuetaraino jasoa daukagu haren izena eta omena, baina ez ditugu haren obrak bakanki baizik irakurtzen. Bere lanen artean ere, ezagunagoak dira Ipuiac direlako alegiak eta gainerako bertsoak, gehiagotan argitara direlako noski, Jolas hauek baino.
Ez da hori gure zabarkeriaz bakarrik gertatzen, ezta klasikoei maiz egozten zaien irakurgaiztasunaz ere. Jolasak ez ziren erraz aurkitzen, ongi horniturikako liburutegietan izan ezik, nahiz bigarren aldiz, 1857an, zenbait euskalkitara itzuliak agertu ziren L. L. Bonaparteren arduraz. Aurrerantzean, ordea, ez dugu horrelako aitzakiarik: Auspoari eskerrak, irakur ditzakegu orain Iturriagarenak zeuden zeudenean, erdara eta guzti, liburu txukun, merke eta irakur-erraz honetan. Eta 1842ko Dialogos basco-castellanos haiek ez ezik, baita bertsoetan burutu gabe utzi zituen beste hiru Jolasak ere. Horrezaz gainera, hor dauzkagu bilduak Gregorio Mujika zenak hain ederki prestatu zituen Iturriagaren bizitza eta lanekiko berriak.
Gaurgero, beraz, ez da barkakizun izango Iturriagaren prosa ongi ez ezagutzea, guztiok ikus baitezakegu, besteren iritzien eske ibili gabe, nolakoa den, zertan datorren bat egungo eguneko ohiturekin eta zertan ez. Nolanahi ere, ez dut uste leku txarrean geldituko denik geroko gehienen aldamenean.
Galdera bat, bukatu baino lehen. Ohi ez bezalako irakaslea izana dugu Iturriaga, guztiok dakigunez, eta eskoletarako ondu zituen bere lanak oro: Jolas hauek, esate baterako, para las escuelas de primeras letras de Guipúzcoa egin zituen, berberak dioenez. Hori horrela izanik, bada, ez ote lirateke egokiak, egungo egunean ere, zeregin horretarako?
Nekazari haurrentzat idatziak dira, ordea, esango du beharbada norbaitek, eta orain kaletarrak dira gehienbat, ez baserritarrak, mota horretako irakurgaien beharrean daudenak. Baina aurki horri ere aurki dakioke bere ifrentzua: hiritarrak, kaletarrak, badira oraingo euskal eskoletako haurrak, eta kaletarrak direlako hain zuzen, guztiok mantentzen gaituen ama lurretik saihestuak eta aldenduak, are gehiago komeni zaie nekazaritza eta aberezaintzaren berri jakitea. Eta hori ikasteko nekez idoro dezakete Iturriaga baino gidari hoberik, bai gaiaren eta bai hizkuntzaren aldetik, Larramendigandik datozkion zenbait asmakari gorabehera.
Galdera honi, edo eske honi, bestek erantzun beharko dio, ordea. Guk zalantzarik gabe esan dezakeguna, eta hemen ipiniko dut azken puntua, beste hauxe da: ederki baino ederkiago dakitela Auspoakoek zertan ari diren eta nora doazen. Poliki-poliki, baina atertu gabe, hor ari zaizkigu gure eskuak euskal aberastasunez mukuru betetzen.
Mendeku eskubidea
Ernesto Prat Urzainki
Jon Jimenez
Euri gorriaren azpian
Asier Serrano
Asier Urkiza
Rifqa
Mohammed el-Kurd
Ibon Egaña
Galbahea
Gotzon Barandiaran
Paloma Rodriguez-Miñambres
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Mikel Asurmendi
Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate
Irati Majuelo
Argialdiak
Miriam Luki
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Leiho bat bihotzean
Aintzane Galardi
Paloma Rodriguez-Miñambres
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Asier Urkiza
Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith
Nagore Fernandez
Herriaren hezkuntza eta demokrazia
Nadezhda Krupskaia
Jon Jimenez
Sinposioa
Platon
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Joxe Aldasoro
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Mikel Asurmendi