kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Atertu arte itxaron / Katixa Agirre / Elkar, 2015

Aurrera, aurrera beti Iraitz Urkulo / Berria, 2015-04-26

Kitzikagarria da beti, idazle baten ibilbideari hastapenetatik jarraitu eta haren hurrengo pausoaren zain luzaz egon eta gero, azkenik lan berri bat irakurtzeari ekitea. Ilusioz eta beldurrez ekin ere, biak neurri berean. Hala gertatu zait Katixa Agirreren azken obrarekin: Atertu arte itxaron. Bi ipuin liburu kaleratu ondoren —Sua falta zaigu (2007) eta Habitat (2009)—, egileak eleberrigintzara jauzi egin du.

Euskal Herrian barrena BMW batean egindako road movie bat literaturara ekarria, horixe proposamen berezia. Ulia izeneko protagonista (eta aldi berean narratzaile) euskaldunak, udako oporrak baliaturik, sorterria erakutsiko dio Gustavo bikotekide madrildarrari. Istorioaren oinarrian gizakiok gatazka mota ezberdinen aurrean dugun jokaera dago, eta kezka horren garapena benetan bikaina da. Diskurtsoak trebeki konbinatzen ditu bi pertsonaien arteko kutsu intelektual nabariko solasak eta neskaren bakarrizketa luzea osatzen duten gogoeta mamitsuak. Bidaia hurrenkera kronologikoa errespetatuz kontatzen den arren, Uliaren gogoak denboran atzera egiten du jauzi, hura behin eta berriro etenez. Baliabide arras zinematografikoa, of course. Egitura zatikatuak oroitzapen batetik bestera saltoka dabilen narrazioa uzten du agerian.

Telegramen ohiko estilo sintetikoa eta kontatzeko molde tradizionalagoko pasarteak txandaka aritzen dira, erritmoa kudeatzeko teknika eraginkorra suertatuz. Tonuak zintzotasunaren eta ironiaren erdibidean aurkitzen du maiz neurri egokia. Intentsitateak, amaierako apoteosi gozagarria prestatuz, in crescendo doa, gorantz beti, kilometroz kilometro areagotua, pertsonaiak kutsatzen digun larritasuna bezala. Ez dira gutxi, bestalde, irakurketa aberasteaz gain, monotonia eragozten duten ezaugarriak. Obra hibridoa izatera iritsi gabe, tarteka testu-mota ezberdinak (egunkariko artikuluak, bibliografiarekin lotutako oin-ohar argigarriak, kantak…) bereiz daitezke, euskaraz, gaztelaniaz zein ingelesez idatziak. Eleberria erreferentziaz josita dago: literatura eta historiako garai ezberdinetakoak; nazioartekoak nahiz gertukoak; literatura, zinema eta musikaren ingurukoak… eta opera, batez ere.

Anitz dira istorioaren hariak ere, jorratzen diren gaiak adina. Horien guztien erdigunean, Euskal Herria dago. Hemengo paisaia, txoko enblematiko, gastronomia eta ohituretan zeharreko tour tipikoaz harago, bidaiak gure egiazko esentzia atzemateko asmoz egina dirudi. Autoreak gure herriaren lotsak eta harro egoteko arrazoiak neurri berean aurkeztu nahi izan ditu, topikoetatik ihesi. Inori atsegin ematea bilatu gabe, batzuen eta besteen ikuspegiak errealismo osoz islatu —hobe nuke uztartu esan? Ala kontrajarri, akaso?— ditu. Euskal gatazka aurrez aurre jarri digu.

Hastapenetako lanen arintasun eta ludikotasun arrasto oro baztertuta, egileak literatura helduago bat eskaintzen digu orain, konpromiso askoz handiagokoa, gai delikatuei ausart eta sakon heltzeari uko egiten ez diona. Ziur nago, nik bezala, zuetako askok plazer handia hartuko duzuela Katixa Agirre eleberrigilea ezagututa.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak