kritiken hemeroteka

8.393 kritika

« | »

Su zelaiak / Mikel Peruarena Ansa / Susa, 2014

Su zelaiak Joxe Aranzabal / Faroa bloga, 2014-11-10

Formatu digitalean erosi bezain laster hasi nintzen irakurtzen Su zelaiak eleberria, Mikel Peruarenaren azkena. Eta gustura geratu naiz, nahiz eta, berau erosi nuenean, jakin ez justu-justu zelakoa izango zen.

Erosi nuen gaia interesatzen zaidalako, Gerla Handia, fresko oraindik Eneko Bidegain lankidearen lana eta orain urtebete euskaratu nituen bi film: Paths of Glory, Stanley Kubrick-ena, eta Johnny Got His Gun, Dalton Trumborena, biak garai berean girotuak. Dena esatera, liburuaren azalak ere atentzioa eman zidan.

Eleberri honetan euskaldunak dira protagonista nagusiak, Gerla Handia Frantziaren izenean gudukatu zuten euskaldunak. Bertan egileak fresko handi bat osatu nahi izan du, protagonista xume askorekin, Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako txoko askotakoak, indar faktikoak ere bertan daudela, Eliza katolikoa denen gainetik. Eta fresko horretan gerra hedatzen da, politikariek, eliz gizonek eta hedabideek sustatuta, bereziki Eskualduna astekaria.

Goian aipatutako film horietan bezala, nobela honetako antzezlekua danteskoa da, izugarria, Verdun inguruko eremu erreak, non lubaki-gerra zentzugabe luzatzen baita, protagonisten etsipenerako, denborak aurrera egin ahala, euskaldun xehe horiek itzaltzen doaz-eta, beren amets guztiekin, gerrak ez baitu gupidarik. Orduko euskaldunak bezala, fikziozko protagonista hauek ere kanoi bazka izan ziren gerra izugarri hartan, frantsez aberriaren eta elizaren martiri bihurtuta.

Nire ustez, egileak asmatu egin du fresko edo puzzle teknikarekin, eta protagonista txikiak lehenetsita, nahiz eta, hasieran batez ere, zenbait kontakizun errepikakor samarrak egin zitzaizkidan, asko eta antzekoak izanagatik. Zenbait aipamen, bestalde, soberan iruditu zitzaizkidan, Kafka eta dadaistena esate baterako, ez dut-eta uste euskara baizik ez zekiten haiek jakingo zutenik nortzuk ziren jaun-andre haiek. Eta, hala ere, gustatu egin zait. Identifikatu egin naiz pertsona xehe horietako askorekin, sinesgarria egin zait orduko Euskal Herria, eta nazka sentitu dut gerra makineriaren aurrean, berau militarra, laikoa edo eliztarra izan.

Euskara ere ez zait arrotza egin, nahiz eta, zenbaitetan, faltan sentitu dudan euskara hiztegi bat nire Kindlean. Ez dakit Enekok eta Iparraldeko jendeak zer esango duten euskara horren inguruan, baina niri oso hangoa egin zait, eta ulerterraza. Egia esan, eleberria amaitutakoan sinetsita nengoen Mikel Peruarena Iparraldekoa izango zela, eta harritu egin naiz Armiarman irakurri dudanean Ereñotzukoa dela, Hernani ingurukoa.

Amaitzeko, eskari bat Susako lagunei. Zergatik ez diozue jartzen liburuaren edizio digitalari dagokion portada? Berau barik esan liteke liburu digitala umezurtz geratzen dela, kasu honetan nabarmen, Su zelaiak liburuaren azalak sekulako indarra baitu. Seguru zuen informatikari azkarrek erraz konponduko dutela hutsune hori.

Azken kritikak

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Jon Jimenez

Neska baten memoria
Annie Ernaux

Asier Urkiza

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Nagore Fernandez

Bihotz-museo bat
Leire Vargas

Bestiak Liburutegia

Neska baten memoria
Annie Ernaux

Paloma Rodriguez-Miñambres

Arkeologia haragitan
Beñat Arruti

Irati Majuelo

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Amaia Alvarez Uria

Mendeku eskubidea
Ernesto Prat Urzainki

Jon Jimenez

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Asier Urkiza

Rifqa
Mohammed el-Kurd

Ibon Egaña

Galbahea
Gotzon Barandiaran

Paloma Rodriguez-Miñambres

Mesfida zaitez
Bea Salaberri

Mikel Asurmendi

Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate

Irati Majuelo

Argialdiak
Miriam Luki

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

Hedabideak