« Izkiriaturik aurkitu ditudan nire ipuinak | Absalon-en goardasol urdin haundia »
Santutegia / William Faulkner (Xabier Olarra) / Elkar, 1990
Gaizkiaren santutegia Anjel Lertxundi / El Diario Vasco, 1990-05-02
Halaxe, “gaizkiaren santutegi” deitu dio oraintsu Mario Vargas Llosak sail honetanxe komentatu berria gugun “La verdad de las mentiras” saio liburuan Faulkner-en testu interesgarri honi.
Nobela honen lehen erredakzioari ekiterakoan Faulkner-ek dirua omen zuen helburu nagusi. Horretarako bere irudimenak sor zezakeen ixtorio ikaragarriena asmatzeari ekin omen zion. Baina gero, zuzenketen orduan, jenioaren eskuak ikutu eta orraztu ondoren testua, “Santutegi” hau gelditu zitzaigun.
Gordina da nobela bere osotasunean, gordinak dira bertako pasadizoak eta gordina da, batez ere, nobelaren giroketa, nobela on orok bezala honek ere baduen arnasa propio orokor hori. Sexuaren presentziatik datorkio testuari indarkeria, ala sexua bera ere testuan agertzen diren indarkeria fisiko eta moral ugarien alderdi bat besterik ez da? Zein da testu gordinaren motore, eragile, leitmotiv nagusi7 Artaburu batekin bortxatzen duten Temple-rena anekdota soil al da? Faulkner-ek marrazten duen tremendismoak beharrezkoa duen pasarte? Ala Ameriketan egituratzen ari den gizartearen sinbolo ere bada arto lokotsaz bortxaturiko Temple neskatxa? Beste modu batera galdetzeko, nobela honetako santutegian eskaintzen diren indarkeriazko giza mezak salaketa dira, deskribapen eta narrazio soil, zuzena asko salaketa zela kontsideratzen zuen eskutik?
Ez daukat nik erantzunik.
Baina badatik Faulkner-en hau itzultzea zaila suertatu zaionari esker eta irakurtzea ere gogor egin zaionaren zama medio, gure ondorengoek izango dutela euskaraz zuzen-zuzenean bazkatzerik literatur tresabiatik.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo