kritiken hemeroteka

8.487 kritika

« | »

Kaka esplikatzen / Juan Luis Zabala / Elkar, 1989

Aurrean papera eta atzean papera Anjel Lertxundi / El Diario Vasco, 1989-10-25

“Hemen”eko irakurleak badaki Juan Luis Zabala dela Nolotolon. Alderantziz irakurrita ere, Nolotolon. Palindromo bat. ORO hitza bezala. Eta kaka esplikatzera etorri zaigu, oro kaka bailitz. Baina galdera da KAKAK (beste palindromo bat) ORO eta ororen AMA esplika al ditzakeen NOLOTOLON horren eskutik.

Gure heziketa karrozagoak berehala jarri bait gaitu atezuan galdera honen aurrean: “Kaka esplikatu nahi hori noiz eta hogeita zortzi urterekin? Utikan! Edade horretan kaka sentitu egiten duk. Eta nozitu. Madarikatu. Esplikatu, ordea, esplikatu, nork bere hankak kaka horretatik ateratzen dituenean, eta batek hankak kaketatik ondo kostata bakarrik aterako dituela (eta ez dituela sekula erabat aterako, jakinda) sinesten hasten denean bakarrik hasten zaik tipoa kaka behar bezala esplikatu nahian”. Eta testua interes haundiz hartu dugu. Nolotolon-ek ere kaketan ikusten ote zuen bere burua jakin nahian. Baina inpresioa daukagu kaketan besteak daudela, inguratzen duen oro, baina ez bera. Eta ez zaigu, gutxienez, justua iruditzen.

Periodikuak letuz ilustratzen gara. Egia dela kantak dioena, eta bi urtetan “Hemen”en isuri dituen materialez baliatu da Zabala ere bere obra tajutzeko. Hasieran periodikoetako materialea zegoen, beraz. Ondoren, materiale guzti horren antolakuntza etorri da: Virginiari, narratzaileak bizi duen tristezian daukan helduleku bakarrari, idazten dion gutun luzea: “…Virginia, hiri idatzi behar dinat bestela nori idatzirik ez bait dinat inondik ere”. Badago sirenen kantuetatik ihes egin eta erroei atxikitzeko borondate ondo adierazia: “Jaioterrian negon, Virginia, hemen bizi naun orain berriz ere…”. Eta aurreraxeago: “Emaidan baimena mundu guztia ostikoz jo eta hire oinetara belaunikatzeko”. Autorea tristuraren apopilo bilakatuko zaigu eta tristura horretatik idatziko dizkigu orrialde ederrenak.

Nire ustez kazetaritza jeneroari buelta eman eta liburu tajukera hau osatzerakoan erakusten du Zabalak badagoela hor idazle ezpal nabarmena, nahiz, periodikuak letuz ilustratu beharrak beldur ematen digunez, periodikuetan idatzitakoak bilduz osatutakoek ere beldur ematen diguten.

Liburu honetan Zabalak erakutsi digu zer nahi lukeen. Ez diogu ikusi hain garbi zer eman dezakeen. Baina eman dezakeen hori ikusia eta ezagutua genion aurreragoko zenbait testuetan hemen baino gehiago. Eta horrexek penatzen gaitu, Zabalak bai bait daki zer den idaztea.

Periodikuetako lanekin ez da kaka esplikatzen. Kaketan bizitzeko aukera izaten da gehienez. Eta tituluak musika talde askorena oroitarazten digu: izena oso rupturista, baina gero elepeetan agertzen den musika ez da beste mundukoa izaten. Eta beti gelditzen da galdera bat gure ganbaretan halako zerbaiten aurrean: Benetan sintzeroa da edukiekin lotzen ez den rupturismo joera hori, edo titulu eta izenetan bakarrik gelditzen da erronka guztia?

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak