« Aspaldiko ongi etorririk beroena | Nola idatzi klabe politikorik gabeko nobela politikoa »
Kaka esplikatzen / Juan Luis Zabala / Elkar, 1989
Aurrean papera eta atzean papera Anjel Lertxundi / El Diario Vasco, 1989-10-25
“Hemen”eko irakurleak badaki Juan Luis Zabala dela Nolotolon. Alderantziz irakurrita ere, Nolotolon. Palindromo bat. ORO hitza bezala. Eta kaka esplikatzera etorri zaigu, oro kaka bailitz. Baina galdera da KAKAK (beste palindromo bat) ORO eta ororen AMA esplika al ditzakeen NOLOTOLON horren eskutik.
Gure heziketa karrozagoak berehala jarri bait gaitu atezuan galdera honen aurrean: “Kaka esplikatu nahi hori noiz eta hogeita zortzi urterekin? Utikan! Edade horretan kaka sentitu egiten duk. Eta nozitu. Madarikatu. Esplikatu, ordea, esplikatu, nork bere hankak kaka horretatik ateratzen dituenean, eta batek hankak kaketatik ondo kostata bakarrik aterako dituela (eta ez dituela sekula erabat aterako, jakinda) sinesten hasten denean bakarrik hasten zaik tipoa kaka behar bezala esplikatu nahian”. Eta testua interes haundiz hartu dugu. Nolotolon-ek ere kaketan ikusten ote zuen bere burua jakin nahian. Baina inpresioa daukagu kaketan besteak daudela, inguratzen duen oro, baina ez bera. Eta ez zaigu, gutxienez, justua iruditzen.
Periodikuak letuz ilustratzen gara. Egia dela kantak dioena, eta bi urtetan “Hemen”en isuri dituen materialez baliatu da Zabala ere bere obra tajutzeko. Hasieran periodikoetako materialea zegoen, beraz. Ondoren, materiale guzti horren antolakuntza etorri da: Virginiari, narratzaileak bizi duen tristezian daukan helduleku bakarrari, idazten dion gutun luzea: “…Virginia, hiri idatzi behar dinat bestela nori idatzirik ez bait dinat inondik ere”. Badago sirenen kantuetatik ihes egin eta erroei atxikitzeko borondate ondo adierazia: “Jaioterrian negon, Virginia, hemen bizi naun orain berriz ere…”. Eta aurreraxeago: “Emaidan baimena mundu guztia ostikoz jo eta hire oinetara belaunikatzeko”. Autorea tristuraren apopilo bilakatuko zaigu eta tristura horretatik idatziko dizkigu orrialde ederrenak.
Nire ustez kazetaritza jeneroari buelta eman eta liburu tajukera hau osatzerakoan erakusten du Zabalak badagoela hor idazle ezpal nabarmena, nahiz, periodikuak letuz ilustratu beharrak beldur ematen digunez, periodikuetan idatzitakoak bilduz osatutakoek ere beldur ematen diguten.
Liburu honetan Zabalak erakutsi digu zer nahi lukeen. Ez diogu ikusi hain garbi zer eman dezakeen. Baina eman dezakeen hori ikusia eta ezagutua genion aurreragoko zenbait testuetan hemen baino gehiago. Eta horrexek penatzen gaitu, Zabalak bai bait daki zer den idaztea.
Periodikuetako lanekin ez da kaka esplikatzen. Kaketan bizitzeko aukera izaten da gehienez. Eta tituluak musika talde askorena oroitarazten digu: izena oso rupturista, baina gero elepeetan agertzen den musika ez da beste mundukoa izaten. Eta beti gelditzen da galdera bat gure ganbaretan halako zerbaiten aurrean: Benetan sintzeroa da edukiekin lotzen ez den rupturismo joera hori, edo titulu eta izenetan bakarrik gelditzen da erronka guztia?
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro