« Falo zantarra | Bizi aparra »
Bezperan entregatu nituenak / Pako Aristi / Elkar, 1989
Fabuladore, eta ez arrazoiketari Felix Ibargutxi / El Diario Vasco, 1988-05-18
Aristik bere hitzaurrean dioenez, liburu honetan bere kazetari bizitzako sei urteak jaso eta isladatu dira. Sei urteotan kazetaritzako jenero diferente batzu landu ditu: elkarrizketak, erreportajeak eta —1985a ezkero— kolumnak. Baita ere, dio liburuko bere sarrera horretan kolumna izan zaiola jenerorik zailena. Horretan arrazoi izango du seguru asko. Zaila bait da astean bi egunez folio t’erdi betetzea zerbait serio esanez eta tajuz idatziz, eta zailago oraindik huskeria edo ezgauzaren bat itxuran kontatzea.
Kolumnistek, eurek ere, ondo asko dakite zenbaitetan idazlan baldarrak entregatu beharrean gertatu direla, baina badakite, baita, zenbaitetan kapaz izan direla arratsalde batean, bapatean zerutik grazia santifikantea jaitsita, perla txiki batzu burutzeko. Perla txiki bat da, esaterako liburuan aurrenekoan datorren kolumna —“Gauza ttikiak” titulukoa—. Zerbaitegatik jarriko zuen Aristik aurrena artikulu hori.
Nire inpresioa da Aristiren kolumnarik onenak narrazio tankerakoak direla, fabulaziotik gertu dabiltzanak. Hobea iruditzen zait idazle hau pasadizoren bat kontatu egiten duenean, gorabeheraren baten inguruan arrazoitzen hasten denetan baino.
Esan izan da idaztea haurtzarora bueltatzeko intentoa dela, umearoko lilura berriz inguratzeko intentoa, eta Aristik behin baino gehiagotan hartzen du gai bezala umetan ezagutu zuen zibilizazio urrestildarra. Nostalgiaz aritzen da holakoetan.
Lehen esan dut hobea iruditzen zaidala Aristi kontularia Aristi arrazoiketaria baino. Iruditzen zait kolumnetan zenbaitetan aurkeztu dituen argudioak berehalakoegiak izan direla alegia, esan nahi dut arratsalde bateko argudioak irizten dizkiodala batzutan, eta ezagun dute matizaziorako astirik hartu gabe eginak direna. Baina jeneroa ere halakoxea da, presakakoa eta labaina.
Beharbada Pako ere konturatuko zen horretaz eta horrexegatik sartuko zituen liburu honetan ia-ia tankera narratiboko kolumnak eta gutxi bestelako haietatik, iritzi edo tesi-karga handiagoa zutenak.
Kolumnez aparte badago bestelako idazlanik liburu honetan. Lehen esan bezala, errportajeak eta elkarrizketak. Elkarrizketak, batez ere idazleekin, galdutako La Voz de Euskadi hartan lanean ari zela egindakoak, 1984. urtean. Antz ematen zaie entrebistatu horiei gustora egon direna Pakorekin kontu-kontari, lasai. Pako sinpatikoa bait da —nire iritzi pertsonala da—, boza eta hizkera ere sinpatikoak dituelarik, eta pentsatzen dut hori oso ajola haundikoa dela entrebistak egiteko garaian.
Erreportajeetan, berriz, kolumnetan gertatzen zaionaren antzekoa gertatzen zaio. Erreportaje narratiboetan ona da bera. Batez ere “de interés humano” direlakoetan. Ia-ia kontakizun literario bat, nobela bat balitz bezala egituratu izan ditu batzutan ereportajeak, eta egitura hori erabiltzean asmatu egin du. Adibide batzu: Errenteria aldeko ume basatiaz egindako hura edota Ezkioko Ama Birjinaren agerpenei buruzkoa.
Esaten du gure amak Pakori entenitzen diola eta beste askori ez hainbeste. Niretzat datu oso kontuan hartzekoa da hori. Hizkuntz tradizio baten jabe egin den seinale. Idazkera kultoaren paradigma ez da izango, baina bai ordea ederki asko funtzionatzen duen estilo baten etsenplu.
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Jon Jimenez
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Asier Urkiza
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
Aritz Galarraga
Biharraren hegietan
Maddi Sarasua Laskarai
Maddi Galdos Areta
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Aiora Sampedro
Aingeruak eta neskameak
June Fernandez
Ibon Egaña