susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Amodio atomikoa | Ortzadarra sutan »

Kastilla Zaharreko ipuin-zaharrak / Miguel Delibes (Patxi Apalategi) / Hiria, 2002

Txokotik mundura Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2002-09-29

Aspaldiko kontua da; urteak beraiek gogoratzeko ahalmena baino azkarrago doaz, baiki. Aspaldi idatzi baitzuen Miguel Delibesek liburu hau eta aspaldi itzuli euskarara Patxi Apalategik. Garai hartan bazen Baroja izeneko argitaletxea eta txirrika-txarraka liburuak egiten genituen (“gu” garai hartan “gu” ginen, baina orain ez dakit “gu” idazten dudanean zer idatzi nahi dudan). Patxi Apalategik, oroitzen naizenez, itzulpen ederra ekarri zigun: Delibesen testua bere bihotz taupadetara moldatua. Kastilla Zaharra Atauna ekarri zuen, ataundarrak Kastilla Zaharrekoak balira bezala. Literaturaren miraria horixe baita: norbaitek bere herriari buruz idazten du, eta idazten duen hori beste herrikoentzat eredu bihurtzen da. Beste herrikoek beren burua ikusten baitute beraiek idatzi ez duten testuan, hizkuntza desberdina arren, antzekoak baitira egoerak, antzekoak pertsonaiak, antzekoak hitz egiteko era eta modua. Horrek ez du esan nahi, unibertsala izateko norberaren txokoaz idatzi behar denik beti. Unibertsaltasuna gauza bat da, eta txokozaletasuna beste bat, batzuetan unibertsaltasunari kontrajarria. Izan ere, bere herritik sekula inora atera ez den idazleak nekez idatz baitezake bere herriaz baizik, baina badira bere herriaz idatzirik ere, unibertso bat ekartzen dutenak paperera, testura alegia.

Patxi Apalategik, seguru asko, bizitakoak izango zituen Delibesek idatzitakoak, edo antzekoak behintzat. Baserriko mutil koskor eta gaztea izanik joan baitzen hirira ikastera, eta han, hiritarrek, hirian bizitzeak ematen dien harrokeria eta nagusigoa baliaturik, barre egin zioten baserritik etorri berriari. Beti gertatu den kontua da, bai hemen nola Kastilla Zaharrean, eta seguru asko Berrian ere bai. Berri gutxi baitago munduan.