susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Gay poesia | Aljeriako guda »

Bakean ützi arte / Itxaro Borda / Susa, 1994

Bakean ützi arte Adriano de Mata / hirinet.net, 2013-08-20

Imajinatu Zuberoa: bailarak, mendiak, ibaiak, herrixkak, bizitza lasaia… eta, halako batean, harmonia hautsiko duen enpresa handia, multinazionala, herrialdean barrena gasbidea eraiki nahian. Ondorioz, bi fronte: alde batean, gasbideak aurrerapena eta lanpostuak ekarraraziko dituela dioten ahotsak; bestean, lurra eta bizimodua galduko dituztela uste duten laborari zein herritarrak, Gaz-Pars deritzon elkartean bilduta.

Kalapita horren erdian, Gaxpar Büztanobi, Lakarri-Büztanobiko nagusi zaharra, desagertuta; eta emaztea, xerka. Amaia Ezpeldoi, Txinatik Maulera itzuli berria den detektibe-rural sentimentala, bila hasiko da, beraz. Eta horretarako Joana Garalda zaraitzuarraren laguntza izango du, bai eta Haitz Zumetaren laguntza ere, Barkoxen filologia-lanetan murgilduta dagoen bilbotarraren laguntza, hain zuzen ere.

Zuberoako historia hurbilean zeresan ugari eman zituen gasbidearen aferak. Eta, horretan oinarrituta, ezohiko polizia-nobela idatzi zuen Itxaro Bordak: misterio oro Xiberoan gertatzeaz gain, eleberria ironikoa da oso, eta barre eginaraziko digu. Gehienbat zubereraz dago idatzia, baina baditu tarteka pasarteak zaraitzu-erronkarieraz, mendebaldeko euskalki edo bizkaieraz, batuaz, gaztelaniaz eta frantsesez ere. Horrek guztiak berezi egiten du gure literaturako detektibe-rural ezagunenaren lehen eleberria. Eta inor abentura gehiagorako egarriz geratuz gero, lasai, beste lau liburutako protagonista baitugu Amaia: Bizi nizano munduan (1996), Amorezko pena baño (1996), Jalgi hadi plazara (2007) eta Boga boga (2012).