kritiken hemeroteka

8.449 kritika

« | »

Euli-giro / Uxue Alberdi / Susa, 2013

Apustu orokor bat Aritz Galarraga / Deia, 2013-11-09

Aldaketa nabarmengarriak igarri uste ditut Uxue Alberdiren lehen ipuin liburu Aulki bat elurretan hartatik (Elkar, 2007) berriki argitaratu duen bigarren Euli-giro honetara. Lehenik eta behin, ez estriktoki literarioak, nahiz inzidentzia zuzena duten halaber literatur emaitzan. Estreinako ipuin sortak idazle gazteentzako VIII. Igartza Saria irabazi bazuen —eta, ondorioz, denbora erosteko diru bat, baina era berean idazketa epe mugatua—, atera berriak ez omen du izan gisa bereko pribilegio-hersturarik —ipuinak idatzi ahala joan omen da sorta osatzen, elkarrizketa batean irakurri ahal izan dugunez—. Sariketa ko-antolatzen duen argitaletxearekin atera ordez, gainera, bestelako babesa hartu dute Alberdiren ipuinek oraingoan.

Baina guztietan inportanteenak dira, esan gabe doa, literaturari hertsiki lotutako aldaketak. 2007. urrun hartan, Aulki bat elurretan iruzkintzea egokitu zitzaidanean, bi kontakizun mota desberdindu nizkion: batetik, akzio huts-hutsa baino, narrazioaren alde plastikoa, alde formala nabarmentzen zutenak zeuden, irudi eta deskribapen oparoek lagundurikoak; eta bestetik, ipuin narratiboagoak aurkitu ahal genituen, aurreko taldekoengandik bereiz, istorioari ematen ziotenak protagonismoa, formari hainbeste erreparatu gabe. Euli-giro honetan bietatik zer bide garatu den esan beharko bagenu, zalantzarik gabe Alberdik bigarrenetik jotzea erabaki duela esango genuke; erabaki interesgarria, nire uste makalean.

Izan ere, eta nahiz eta errealismo magikoa eta surrealismoa aipatu izan diren liburuari buruzko prentsa-testuetan —tira, Arregitarrak eta Brinkola ere aipatu izan dira—, ipuin erabat errealistak begitandu zaizkit niri; euliek baserri bat hamarnaka, ehunka, milaka hartzeak ukitu fantastiko bat izan dezakeen arren; senarraren heriotza gainditu ez duen emakume baten animalizazio prozesua gorabehera. Iluntasun tanta batekin hemen, nahasmendu puntu batekin han. Eta bereziki kitzikagarria iruditu zait ipuin batzuek lortzen duten giro inkietante hori, liburua irekitzen duenak, esate batera, edota Kamera estenopeikoa izenekoak. Pena daukat giro hori liburu osoan zabaldu ez izana edo, azken buruan, zabaltzea erdietsi ez izana. Beste liburu batez ariko ginateke hitz egiten orduan, oso kontuan hartzekoa, segur aski. Alde horretatik, bildumako alerik aipagarrienak egin zaizkit Opariak edota Dena ez dago gure esku bezalako ipuinak, giro onbera eta laino bat planteatzeaz urruti, zikinkeria, lokatza, azken batean ur-uherra azaleratzen dutenak, dela familia tradizional eta ezin korrektoago baten testuinguruan, dela bikote baten haur bilaketa erabat obsesiboan. Eta berriz diot domaia dela egiteko modu hori liburua osatzen duten bederatzi ipuinetara zabalduta ezin ikustea; eta batez ere ipuin pare batek, bildumaren erdi aldera, bereziki besteen artean hain nabarmen desentonatzea.

Horiek horrela, ordea, iruditzen zait apustu bat egin duela Uxue Alberdik. Apustu orokor bat, aldaketa batzuk edo, nahiago bada, erabaki hartze batzuk inplikatu dituena eta, noski, ondorioz, emaitza batzuk. Esan dezagun emaitza literarioa ez dela izan bete-betea, ipuin txukunak konbinatzen dituela zuzen batzuekin, nahiz gaizki ematen duten pare batekin. Baina apustu gisa eskergarria iruditu zaidala, besteren gainetik, Euli-giro ipuin liburua.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Amaia Alvarez Uria

Arrabioen gerra
Karel Capek

Jon Jimenez

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Asier Urkiza

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Nagore Fernandez

Negu batez Mallorcan
George Sand

Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

Hasier Rekondo

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Mikel Asurmendi

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Epilogorik gabe
Elena Sanchez

Aitor Francos

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak