kritiken hemeroteka

8.544 kritika

« | »

Euli-giro / Uxue Alberdi / Susa, 2013

Apustu orokor bat Aritz Galarraga / Deia, 2013-11-09

Aldaketa nabarmengarriak igarri uste ditut Uxue Alberdiren lehen ipuin liburu Aulki bat elurretan hartatik (Elkar, 2007) berriki argitaratu duen bigarren Euli-giro honetara. Lehenik eta behin, ez estriktoki literarioak, nahiz inzidentzia zuzena duten halaber literatur emaitzan. Estreinako ipuin sortak idazle gazteentzako VIII. Igartza Saria irabazi bazuen —eta, ondorioz, denbora erosteko diru bat, baina era berean idazketa epe mugatua—, atera berriak ez omen du izan gisa bereko pribilegio-hersturarik —ipuinak idatzi ahala joan omen da sorta osatzen, elkarrizketa batean irakurri ahal izan dugunez—. Sariketa ko-antolatzen duen argitaletxearekin atera ordez, gainera, bestelako babesa hartu dute Alberdiren ipuinek oraingoan.

Baina guztietan inportanteenak dira, esan gabe doa, literaturari hertsiki lotutako aldaketak. 2007. urrun hartan, Aulki bat elurretan iruzkintzea egokitu zitzaidanean, bi kontakizun mota desberdindu nizkion: batetik, akzio huts-hutsa baino, narrazioaren alde plastikoa, alde formala nabarmentzen zutenak zeuden, irudi eta deskribapen oparoek lagundurikoak; eta bestetik, ipuin narratiboagoak aurkitu ahal genituen, aurreko taldekoengandik bereiz, istorioari ematen ziotenak protagonismoa, formari hainbeste erreparatu gabe. Euli-giro honetan bietatik zer bide garatu den esan beharko bagenu, zalantzarik gabe Alberdik bigarrenetik jotzea erabaki duela esango genuke; erabaki interesgarria, nire uste makalean.

Izan ere, eta nahiz eta errealismo magikoa eta surrealismoa aipatu izan diren liburuari buruzko prentsa-testuetan —tira, Arregitarrak eta Brinkola ere aipatu izan dira—, ipuin erabat errealistak begitandu zaizkit niri; euliek baserri bat hamarnaka, ehunka, milaka hartzeak ukitu fantastiko bat izan dezakeen arren; senarraren heriotza gainditu ez duen emakume baten animalizazio prozesua gorabehera. Iluntasun tanta batekin hemen, nahasmendu puntu batekin han. Eta bereziki kitzikagarria iruditu zait ipuin batzuek lortzen duten giro inkietante hori, liburua irekitzen duenak, esate batera, edota Kamera estenopeikoa izenekoak. Pena daukat giro hori liburu osoan zabaldu ez izana edo, azken buruan, zabaltzea erdietsi ez izana. Beste liburu batez ariko ginateke hitz egiten orduan, oso kontuan hartzekoa, segur aski. Alde horretatik, bildumako alerik aipagarrienak egin zaizkit Opariak edota Dena ez dago gure esku bezalako ipuinak, giro onbera eta laino bat planteatzeaz urruti, zikinkeria, lokatza, azken batean ur-uherra azaleratzen dutenak, dela familia tradizional eta ezin korrektoago baten testuinguruan, dela bikote baten haur bilaketa erabat obsesiboan. Eta berriz diot domaia dela egiteko modu hori liburua osatzen duten bederatzi ipuinetara zabalduta ezin ikustea; eta batez ere ipuin pare batek, bildumaren erdi aldera, bereziki besteen artean hain nabarmen desentonatzea.

Horiek horrela, ordea, iruditzen zait apustu bat egin duela Uxue Alberdik. Apustu orokor bat, aldaketa batzuk edo, nahiago bada, erabaki hartze batzuk inplikatu dituena eta, noski, ondorioz, emaitza batzuk. Esan dezagun emaitza literarioa ez dela izan bete-betea, ipuin txukunak konbinatzen dituela zuzen batzuekin, nahiz gaizki ematen duten pare batekin. Baina apustu gisa eskergarria iruditu zaidala, besteren gainetik, Euli-giro ipuin liburua.

Azken kritikak

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Ibon Egaña

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Artxiboa

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

Hedabideak