« Hilketa baten aztarnetatik errautsetara | Igelak benetan hiltzen dira »
Azukrea belazeetan / Inazio Mujika Iraola / Erein, 1987
Azukrea belazeetan Asier Sarasua / Eibartik, 2012-04-22
Klasiko bat, Inazio Mujika Iraolak (Donostia, 1963) 1987an argitaratutakoa eta hainbat berrargitalpen izan dituena harrezkero. Nik neuk ere aspaldi neukan etxean (1999ko edizioan), baina ez nuen astirik hartzen irakurtzeko. Aurten fakultatean “derrigortu” nauten arte. Liburu zoragarria da, euskal narratibagintzan ezohiko gai eta atmosfera duena. Are gehiago, idazleak orduan zuen adina jakinik (20 urterekin idatzi zuen bilduma honetako lehena eta 24 urterekin argitaratu).
Liburua irakurtzen ari nintzela bi irudi etortzen zitzaizkidan burura, etengabe. Batetik Twin Peaks telesail amerikarra, misterio-giro ezin pertsonalagoa lortu zuen telesaila; bestetik, Puerto Urracon (Badajoz) 1990ean gertatutako sarraskia, Espainia beltzaren irudi bilakatu zena. Izan ere, ipuin-bilduma beltza da hau. Heriotzak, misterioak eta terralak ilundutako pasadizoz betetako bilduma paregabea, euskal literaturan antzeko atmosfera lortu duen bakarretakoa. Terrala etengabe; terralak irentsitako paisaia. Ez da liburu erraza, baina behin atmosferan murgilduta, ezinezko egiten zaizu bertatik askatzea.
Beltza eta heriotzez josia (ipuin guztietan baitago heriotzen bat edo antzeko gertakizun latzen bat kontakizunaren erdigunean), baina tremendismorik gabe eta oso modu zolian kontatuta. Izan ere, bilduma honetan, idazleak lortzen duen atmosfera eta ipuinetan darabilen kontatzeko teknika dira ororen gainetik gailentzen direnak. Baserri giroan eta euskal herri txiki euskaldun batean girotuta, baina ohiko diren idealizazioetatik erabat urrunduz, euskal baserri giro bukolikotik erabat urruti. Arruntak ez diren pasarteak eta kontakizunak ehunduz, baina erabat sinesgarri eginez. Horretarako teknikak ezin hobeto erabiliz. Tonu fantastikoa ere agertuko zaigu tarteka, keinuka, baina errealismoa nagusitzen zaio beti. Juan Rulforen lanekin alderatu izan dute, bai Gorka Bereziartuak, zein Xabier Mendigurenek edo Mari Jose Olaziregik.
Izenik aipatzen ez den arren, Tolosa-Albiztur inguruan kokatuta daude ipuin guztiak eta XX. mende erdialdean, gutxi gorabehera (gehienetan datarik ere aipatzen ez den arren). Mujika Iraola donostiarra da, baina baserriko giroa ezagun zaio, zalantza izpirik gabe. Ezin hobeto deskribatzen ditu garai bateko giroa eta bizimodua, pentsaera eta sineskerak. Transmisio luze bateko oinordeko da idazlea; guraso eta arbaso zaharrenetatik edaten du. “Azukrea belazeetan. Izenburu arraro horren baitan elurraren metafora dago, eta, elurraren baitan, nire lehen aberriarena: haurtzaroa” aitortzen du egileak.
Hamaika ipuin biltzen ditu liburuak, guztiak ederrak, eta batzuk are ederragoak, esate baterako,”Terralez bilduak”, “Begiak zabalik”, “Sagasti gazte, sagasti zuri”, “Mila bederatziehun eta hogeita hamasei” edo “Regina”.
Atxagaren Obabakoak eta Sarrionandiaren Narrazioak liburuen alboan beste ipuin liburu bat jartzekotan, dudarik ez, Inazio Mujikaren Azukrea belazeetan da liburu hori. Halaxe irakurri dut nonbaiten. Eta talde horretarako laugarren hautagai bat ere badut, Pello Lizarralderen Sargori.
Poesia kaiera
Giorgos Seferis
Irati Majuelo
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Joxe Aldasoro
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos