« Inurriez eta gizakiez | Nongo »
Kristalezko begi bat / Miren Agur Meabe / Susa, 2013
Maskarak Garazi Goia / Gaur8, 2013-05-18
Katixa Agirrek idatzi zidan duela hilabete ea tarte honetan erreleboa hartuko ote nion galdetuz. Proposamenarengatik eskerrak emanez, bere azken idatzietako bati jarraipena eginez estreinatuko naiz. Miren Agur Meaberen “Kristalezko begi bat” liburuaz ari zen eta bi esaldirekin gelditu nintzen: “Zertarako behar dugu fikzioa, gure bizitza amorfoei forma txukunagoa emateko ez bada?”, eta bere burua ezagutzeko maskara bat jantzi duen emakume bat ezagutu nahi bagenuen (eta, bide batez, maskara horren bitartez gure bizitza hobeto ezagutu), Meaberen liburua gomendatzen zuen.
Irakurri dut liburua eta hunkitu nau, harrapatu nau, gozatu dut. Baina, nire iritzia eman aurretik, hainbestetan Meabek entzun beharra izango zuen galderari heldu nahi diot: autobiografia al da? Eta, galdera berdinaren aurrean sarritan aurkitu diren eta benetan miresten ditudan bi idazle aipatu nahiko nituzke: Jeanette Winterson eta Marie Darrieussecq.
Jeanette Wintersonek Oranges are not the only fruit liburua argitaratu zuenetik, bere bizitza pribatuan sartzeko kritikari eta kazetariek egin dituzten saiakera nabarmenak ikusi ditugu, galdera bera eginez. Fikzioa eta errealitatea nahasteko ezintasuna iradokitzen zuten baieztapen ahulak eginez. Eta, helburu garbi batekin; Wintersonen orientazio sexualak iradokitzen zuen morboa desestaltzea, liburuko protagonista den neska inozenteari maskara kentzearekin batera.
Wintersonek urteak eman ditu esanez, autobiografia izan gabe, bere bizitzako material gordina erabiltzeko modu bat dela. Idazleek bizi dituzten esperientziekin idatzietan zer egiten duten delako axola duena, eta ez esperientzia horiek zer-nolakoak izan diren. Jende askok sinplifikaziorako joera du, idazlea kontrolatzea lortuko dutela uste dutelako. Wintersonek behin baino gehiagotan esan duen esaldia datorkit gogora: “ezin dituzu mahats aleak atera ardo botila batetik”.
Marie Darrieussecquek Tom hil da nobela idatzi zuenean, plagioaz akusatu zuen Camille Laurens idazleak; bere Phillipe nobela autobiografikoan oinarrituta zegoela zioen. Ama baten ikuspegitik kontatzen da bietan seme baten heriotzaren istorioa, eta horrek daramatzan mina eta sufrimendua Darrieusecquek lortutako zehaztasunez transmititzea ezinezkoa zela zioen Laurensek, aurrez halako esperientziarik bizi izan gabe. Idazleak bere nobeletako protagonisten bizitzak osatzeko, esperientzia errealik demostratu beharrik ez zuela erantzun zion Darrieussecquek. Bestela, norbait erailtzea beharrezkoa al litzateke hiltzaile bat sortzeko?
Hala ere, bizi ez duzun sufrimenduaz estilo literario bat egitea ez dela zuzena zioen Laurensek. Baina, zergatik? Seme-alaben heriotzaz idaztea askorentzat tabua delako? Laurogeigarren hamarkadan Wintersonen lesbiana izatea bezala, ezta? Imajinazioa errealitatera mugatuko balitz, fikzioa ez zen existituko.
Biluzteko beldur ez diren maskaradun bi pertsona hobeto ezagutu ahal izateagatik bete nau Kristalezko begi bat liburuak. Horrez gain, hain da ederra Meabek egiten duen ariketa literarioa, hain zintzoa egiten duen diskurtsoa, estilo zuzena eta lotsarik gabea erabiliz. Irakurlearengan horrelako erreakzioak sortzeko gai den idatzi batean, zer axola dio narratzailea-protagonista-idazlea-alter egoa, nor den nor. Zer inporta dio fikzioa, autobiografia, auto-imitazioa edo autofikzioa den?
Alaska
Castillo Suarez
Irati Majuelo
Poesia bizitzeko eta sentitzeko modua da
Karmele Igartua
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Pantailen garaipena
Iñigo Martinez Peña
Jon Martin-Etxebeste
Axularren gerizapean
Kepa Altonaga
Asier Urkiza
Emakume bat
Annie Ernaux
Nagore Fernandez
Atsoa
Victor Catala
Joxe Aldasoro
Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena
Jon Martin-Etxebeste
Lur gainean, itzal azpian
Leire Milikua Larramendi
Irati Majuelo
Gu gabe ere
Itziar Ugarte Irizar
Mikel Asurmendi
Alaska
Castillo Suarez
Jon Martin-Etxebeste
Alaska
Castillo Suarez
Maddi Galdos Areta
Puskak
Irene Pujadas
Asier Urkiza
Norberak maite duena
Miren Billelabeitia
Nagore Fernandez
Beirazko kanpaia
Sylvia Plath
Hasier Rekondo