« Inurriez eta gizakiez | Nongo »
Kristalezko begi bat / Miren Agur Meabe / Susa, 2013
Maskarak Garazi Goia / Gaur8, 2013-05-18
Katixa Agirrek idatzi zidan duela hilabete ea tarte honetan erreleboa hartuko ote nion galdetuz. Proposamenarengatik eskerrak emanez, bere azken idatzietako bati jarraipena eginez estreinatuko naiz. Miren Agur Meaberen “Kristalezko begi bat” liburuaz ari zen eta bi esaldirekin gelditu nintzen: “Zertarako behar dugu fikzioa, gure bizitza amorfoei forma txukunagoa emateko ez bada?”, eta bere burua ezagutzeko maskara bat jantzi duen emakume bat ezagutu nahi bagenuen (eta, bide batez, maskara horren bitartez gure bizitza hobeto ezagutu), Meaberen liburua gomendatzen zuen.
Irakurri dut liburua eta hunkitu nau, harrapatu nau, gozatu dut. Baina, nire iritzia eman aurretik, hainbestetan Meabek entzun beharra izango zuen galderari heldu nahi diot: autobiografia al da? Eta, galdera berdinaren aurrean sarritan aurkitu diren eta benetan miresten ditudan bi idazle aipatu nahiko nituzke: Jeanette Winterson eta Marie Darrieussecq.
Jeanette Wintersonek Oranges are not the only fruit liburua argitaratu zuenetik, bere bizitza pribatuan sartzeko kritikari eta kazetariek egin dituzten saiakera nabarmenak ikusi ditugu, galdera bera eginez. Fikzioa eta errealitatea nahasteko ezintasuna iradokitzen zuten baieztapen ahulak eginez. Eta, helburu garbi batekin; Wintersonen orientazio sexualak iradokitzen zuen morboa desestaltzea, liburuko protagonista den neska inozenteari maskara kentzearekin batera.
Wintersonek urteak eman ditu esanez, autobiografia izan gabe, bere bizitzako material gordina erabiltzeko modu bat dela. Idazleek bizi dituzten esperientziekin idatzietan zer egiten duten delako axola duena, eta ez esperientzia horiek zer-nolakoak izan diren. Jende askok sinplifikaziorako joera du, idazlea kontrolatzea lortuko dutela uste dutelako. Wintersonek behin baino gehiagotan esan duen esaldia datorkit gogora: “ezin dituzu mahats aleak atera ardo botila batetik”.
Marie Darrieussecquek Tom hil da nobela idatzi zuenean, plagioaz akusatu zuen Camille Laurens idazleak; bere Phillipe nobela autobiografikoan oinarrituta zegoela zioen. Ama baten ikuspegitik kontatzen da bietan seme baten heriotzaren istorioa, eta horrek daramatzan mina eta sufrimendua Darrieusecquek lortutako zehaztasunez transmititzea ezinezkoa zela zioen Laurensek, aurrez halako esperientziarik bizi izan gabe. Idazleak bere nobeletako protagonisten bizitzak osatzeko, esperientzia errealik demostratu beharrik ez zuela erantzun zion Darrieussecquek. Bestela, norbait erailtzea beharrezkoa al litzateke hiltzaile bat sortzeko?
Hala ere, bizi ez duzun sufrimenduaz estilo literario bat egitea ez dela zuzena zioen Laurensek. Baina, zergatik? Seme-alaben heriotzaz idaztea askorentzat tabua delako? Laurogeigarren hamarkadan Wintersonen lesbiana izatea bezala, ezta? Imajinazioa errealitatera mugatuko balitz, fikzioa ez zen existituko.
Biluzteko beldur ez diren maskaradun bi pertsona hobeto ezagutu ahal izateagatik bete nau Kristalezko begi bat liburuak. Horrez gain, hain da ederra Meabek egiten duen ariketa literarioa, hain zintzoa egiten duen diskurtsoa, estilo zuzena eta lotsarik gabea erabiliz. Irakurlearengan horrelako erreakzioak sortzeko gai den idatzi batean, zer axola dio narratzailea-protagonista-idazlea-alter egoa, nor den nor. Zer inporta dio fikzioa, autobiografia, auto-imitazioa edo autofikzioa den?
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi