« Irizarren txingoak Karakasen | Amodioa aitzakia »
Suetena Belfasten / Imanol Murua / Humberto Unzueta / Susa, 1996
Suetena Belfasten Fito Rodriguez / Egin, 1996-07-14
Murua-Unzueta Suetena Belfasten liburuaren egile bikoteak eredua sortu du euskal kazetaritzan eta literaturan.
Azken urte hauetau gizarte zientzietan gehien barreiatutako ikuspegi alternatiboek azpimarratu ohi dute tokian tokiko eguneroko bizitza ezagutzea ezinbesteko erreferentzia dela arrotz suertatzen diren egoerez behar bezala jabetu ahal izateko (Ph. Aries, G. Duby etab…). Hau da, ustezko barne egiturak azalarazteaz aparte edota liderren iritziak ezagurazteaz gain jende xehearen bizipenak islatzean datza egoera ezjakin bati buruz aritzerakoan funtsezko zeregina. Aipatzen ari garen liburuxkan hori bera aurkitzen dugu hastapenetatik. Bi euskaldunon bizipenak Belfasten hasierako kontaktoetatik (“Zer zara, Imanol, katoliko ala protestantea?”) amaierako sensazioetaraino (“Thank you very much Eskerrik asko!… Euskal Herri txiki bilakatu da batbatean Belfast handia”). Ezaguera inplikatua, norberaren historiarekin batera doana.
Honek ematen dio testuari kontakizun biziaren balorea, liburuak, ene aburuz, duen balorerik handiena, hain zuzen.
Rikardo Arregi kazetaritza saria eskuratu berri dute egileek Euskaldunon Egunkarian liburuaren zenbait pasarte argitaratzeagatik. Saritua izatea ulergarri da kontutan hartzen bada euskal kazetaritzak duen historia laburra eta eredurik eza, baina gabezia hauek ez diote liburuari, eta berriro diot, ezta bertan jorratzen den idatz-tankerari berari ere, batere meriturik kentzen. Aitzitik, literaturan bertan hirurogeigarren hamarkadatik bona kazetaritza estilo arma eredugarri bilakatu baldin bazaigu (García Márquez, O. Fallaci, R. Debré edota Norman Mailer… hizkuntz zabalduenetan adibidez), Murua-Unzueta bikoteak eredua sortu du euskal kazetaritza zein literaturan.
Baten bati orain adierazitakoa gehiegi iruditzen bazaio ere, gogoan har dezala N. Mailerrek 1968an argitaratutako The Armies of the Night (Gaueko Armadak) zeinak Vietnamgo borrokaren kontrako orduko mugimenduen deskribapena eta kontaketa literatura bihurtzea lortzen duen anglosaxoien nobelagintza irauliz.
Badago, ordea, liburuaren atzean antzematen den izkutuko aldea. Agian liburuan bertan behar beste islatzen ez dena: azpian dagoen kontaktuen sarea, hain zuzen.
Horiek eduki gabe nekez idatz zitekeen aipaturiko Ipar Irlandako deskribapen joria eta bizia. Liburu hau lan kolektiboa ere bada. Eta ez solik bi journalisten artean idatzita dagoelako, askosaz ere zabalagoa bada.
Esate baterako, duela hiru urte lehen aldiz Belfastera joan baino lehenago kontaktu batzuk egiten saiatu nintzen. Ene erreferentziak Unibertsitateko irakasleak, periodistak zein politikoak izan ziren… eta aitortu behar dut gehienen arabera jasotako erreferentziak hutsaren hurrena besterik ez zirela izan. Hau da, ohiko lau anekdotez aparte batere ez… EGINeko korrespontsaria (Karen) aurkitu arte. Berari esker, berriz, Belfast ezagutzerik izan nuen behar bezala. Bera zela medio, bertan lagunak egin nituen. Berarekin batera Ipar Irlandako egoeraz hausnarketak sortu
eta egunerokotasunaz gozatu ahal izan nuen. Mota honetako kontaktu aberatsa nabarmentzen zaio liburu honi ere. Horretaz testu osoan zehar zuzenean bi edo hiru aipamen besterik ez badira egiten ere bere presentzia atal bakoitzean somatzen da.
Hauxe da, agian, Irlandak uzten duen oroimenaren oinarria: nolabaiteko presentzia izkutua bezain iraunkorra. Behin bueltatu eta gero malenkonia keltiarrak utzitako nolabaiteko kutsadura. Bizitutako bidaia goxoek uzten dutena. Bizipenak… liburuxka honek helarazten digun ekarpenik preziatuena, hain zuzen.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez