kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Ni, Vera / Itxaso Martin / Elkar, 2012

Ero? Iratxe Esnaola / Berria, 2012-05-06

Itxaso Martin donostiarraren lehen eleberria da esku artera iritsi zaigun hau, aurrez ez genion argitaraturik, behintzat, lanik ezagutzen. Bi atal nagusitan banatu du eromenaren pertzepzioaz jardun nahi duen eleberria. Lehenengoa, Martina pertsonaiari bigarren pertsonan zuzentzen zaion narratzaileak gidatutako narrazioa da, bost trantzetan banatua. Ez da kasualitatea izenburuak trantze izena hartzea. Martina sufritzen agertzen zaigu, bere osasun mentalarekin kolokan, edo, hobeto esanda, erotzat hartuko duten beldurrean. Dardara batean bizi den pertsonaia da. Ez zaigu esaten zer den gertatzen zaiona, baina askotarikoak dira jasaten dituenak: kaleari beldurra, ezin bakarrik egona, gorputzari agindua eman arren ezin mugitua, ezin hitz egina, haluzinazioak. Horrez gain, gorputzari min emateko tentaldiak ditu, eta buruaz beste egiteko ideiak. Horrenbeste gauza direla eta, pertsonaia zehaztea eta fokatzea zail gertatzen da, gain informazioagatik. Baliteke manual psikiatrikoren batek araututako jokabidea pausoz pauso jarraitu izana, baina narrazioan gehituz doazen mailek ez dute eskailera zuzenik osatzen. Uste dut idazleak iradoki nahi ziguna gaixotasun diagnostikatuei izan diezaiekegun beldurra dela, eta, aldi berean, erotasun hitzari zaion beldurra, bai eta besteek erotzat hartuko ote gaituzten ikara ere. Gogoeta interesanteak denak, baina pertsonaiak ez dizkigu zeharka baizik transmititzen. Beharbada, transmisioan ondoen asmatzen den unea pertsonaiak ordenagailuan idazten duenekoa da. Ahotsarekin ezin, eta idazkeraren bitartez norbere zalantzen argitzea etorriko den esperantza du.

Tramaren segidak hala eskatuta, psikiatrikoan egon zen bere birramonaren ikerketan barneratzen da Martina, aktiboki, bisitak eginez eta peskizak jarraituz (aipatu aurrekariekin sinesten zail samar izan arren). Liburuaren bigarren zati horrek idazkera joriagoa du, Martinaren birramona izan zenak lehenengo pertsonan bere bizitzaren errepasoa egiten digunean psikiatrikoan zergatik eta nola sartu zuten agertuz. 40ko hamarkada da, eta garai hartan emakume bat psikiatrikoan sartzearen arrazoien atzetik joan nahi du idazleak, nik uste. Zer emakume mota sartzen zuten, eta zer arrazoiri jarraiki? Vera izeneko birramona, eragindako abortu bat zela medio sufrimendu isil batean barneratu eta etxeko lanak eta seme-alaben zaintza bazterturik, bekatari sentituz eta buruaz beste egiten saiatu ostean, zoroetxean sartzen dute. Ereduei jarraitzen ez dieten emakumeak giltzapetzeko modua izan daitekeela iradokitzen da. Atal horren interesa eroetxearen egunerokoaren deskribapenean dago, baita eroaren gain jausten den estigmaren gaineko gogoetan ere, Verak urte luzeetan bisitak ez jasotzearen arrazoiez pentsarazten baitigu. Bi kasuetan espazioa, bi emakumeena, itxiturarena da. Narrazioak erakusten du garai bakoitzean gaixo edo ero deiturikoa nola alda daitekeen, instituzio medikuen diskurtsoek eta jendarteak egin irakurketaren arabera, nahiz ez zaidan iruditu medikuntzaren diagnostikoen aurkako aldarria ere.

Kohesioari dagokionez, bi emakumeen arteko paralelismoa nabarmena izanagatik, bi atalek aldi ezberdinetan idatziak dirudite, eta zatiek ez dute gorputz bakar bat osatzen. Asmoa asmatzen zaio kontakizunari, baina nago pertsonaiei beste modu batean helduz istorio hau hobetuko litzatekeela. Liburuaren kontrazalak dio Itxaso Martin emakumeari eta psikiatriari buruzko doktorego tesia prestatzen ari dela. Harexen zain geratzen gara.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak