« Bazoaz berarekin | Giza izaera »
Heriotza La Fenicen / Donna Leon (Koro Navarro) / Erein, 2010
Heriotza La Fenicen Mikel Garmendia / eizie.org, 2011-10-04
Eleberri honek Suntory saria jaso zuen Japonian eta, handik gutxira, Europako polizia-eleberrien idazle ezagunena, puntakoena, bihurtu zen Donna Leon eta orduantxe hasi zen famatzen gerora milaka irakurlek hain gertuko eta hain maite izan duten Brunetti komisarioa. Eleberri honetan ebatziko du bere lehen kasua eta hori, berez, lagungarri zaio irakurleari, ez baita pertsonaien iraganeko oihartzunik izango. Hauxe da lehen kasu hori: Helmut Wellauer orkestra-zuzendari ospetsua hilda azaltzen da Veneziako La Fenice antzoki famatuan, La Traviata-ren emanaldi batean, potasio-zianuroz pozoitua. Ikertzen hasita, Brunetti bera ere harrituta gelditzen da ikusirik zenbat arerio zeuzkan zuzendariak. Wellauer hiltzeko nahikoa motibo zenbatek izan zezaketen, horra Brunettik bilatu eta aurkitu beharrekoa. Bilaketa horretan, beraz, susmagarri asko azalduko zaizkigu eta hala joango dira gauzak korapilatzen eta Brunetti, berriz, korapilo horiek askatzen. Korapilatze-askatze horretan aztarren bat edo beste badagoen arren, nahiko ezustekoa dugu amaiera, zeinera iristeko irrikatzen mantentzen baikaitu Leonek ondo lortutako tentsio-giro batean.
Donna Leonek berak esanda dakigu eleberri sozialtzat dauzkala berak polizia-eleberriak eta sozialagoak direla Europan Amerikan baino. Halaber dio oso litekeena iruditzen zaiola, emakumeak muturra sartu zaleagoak eta arazo pertsonaletan interesatuagoak izaki, eleberri beltzak idazteko “aproposagoak” izatea. Eta halaxe joango zaizkigu azaltzen eleberri osoan zehar, tramarekin batera, gaur egungo gizarteko arazo, kontu eta abarrak. Interesgarria iruditu zait, esate baterako, Brunetti komisarioak bere arduradunaren gaitasunik eza nabarmenaren aurrean hartzen duen jokabidea, etsipenari eta liskarrari muzin eginez, halako eszeptizismo baikor batez aurrera jarraitzekoa. Dena dela, eta ikuspegi soziala izatea gauza bat da, eta oso bestelakoa, esango nuke, honelako esaldi erabateko eta ia mespretxuzkoak idaztea: “Bi hamarraldiz, bihotzeko aldizkarietako kazetari nagusia izan zen Italian, eta Italia era horretarako informazio-iturri erregularra behar duen nazio bat da.”
Trebetasunez harilkatutako trama eta idazkera arina, naturala, erraza ikusi diote eleberri honi Kirkus Reviews aldizkari amerikar ospetsukoek. Euskarazko bertsioaz ere beste horrenbeste esan dezakegu nahiz eta baduen niri bederen irakurketa zertxobait zaildu didan alderdi bat. Ez naiz sartuko zuzentasun/ez zuzentasun kontuetan, baina bai irakurle subjektibo gisa bestelako ordena batean nahigo nituzkeen esaldi batzuk seinalatzen: “Brunettik, argitzeko hura eskatu beharrean Santoreri…”, “Tratamenduan egon dela azken asteotan ematen du.” “Bertako biztanleriari zerbitzatzen zioten denda guztiak —farmaziak, zapata-dendak, janari-dendak— motel baina atzerabiderik gabe ari zirela denak desagertzen iruditzen zitzaion…”.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera