« Aita labetik irten berria | Zoriontsu gara? »
Ipuinak - Antologia bat / Iban Zaldua / Erein, 2010
Lokomotora ez deskarrilatzea da kontua Mikel Asurmendi / Irunero, 2010-10
Irakurketa irauliko duten ekintzen edo poltsikozko liburuen garaia heldu ote? “Ote, ote, ote?”. Gure mintzoan zalantza adierazteko partikulartasuna dugu ote delakoa. Urriko iraultza heldu ote da euskal literaturara? Akaso. Naski. Agian.
Literatura, printzipioz, bi subjekturen ekintza da: idazlearen eta irakurlearen ekintza. Alabaina, beste eragile batzuek ere parte hartzen dute bien arteko konplizitatea eta jarduera gauza dadin. Argitaratzailearen rola eta argitaletxearen zabalkuntza berebiziko jarduerak dira, kasu. Idazleak, hartara, horretarako bidea prestatzen badu, bere istorioek bi aldiz ikus dezakete argia. Kasu honetan, Zalduak poltsikozko edizioa prestatu du. Gainbeheran etorri bide den irakurketa inarrosi nahi izan du. Agian.
Iban Zalduak Ipuinak – Antologia bat iragarri zigun Nobela hura deritzan ipuinean. Ipuina Itzalak liburuko sortakoa izaki.
Ander da ipuineko protagonista. Ander idazle bihurtzeko asmoa duen morroia da. Ipuinaren egileari —Iban Zalduari, naski— gaztigatu dio hauxe esanez: “hi ez haiz horren inportantea nire nobelan: hi bosgarren edo seigarren mailako pertsona bazik ez haiz. Baina ipuin-liburu bat argitaratuko duk aurki” (…). “Hire irakurleei jakinarazi nahi niean, besterik gabe, zer mundutan bizi diren” gaztigatu zion Anderrek.
Ipuinen antologia hau Iban Zalduaren munduaren erretratua da. Ez da nobela bat, baina bere munduko pertsonaien ibilerek, hari narratibo bat uztartuz gero, nobela baterako bide urrats lezakete. Hona sipnosia:
Nobela Euskal Herrian kokatuta dago. Protagonista ETA erakundeko ekintzailea da. Ipuin euskaldunez osatu du bere irudimena. Gezurrak, traizioak eta itzalak nagusitzen dira haren bizitzan. Kontuak ez du erremediorik. Nobela alabaina, etorkizuna iragartzen hasten da.
—Ama: hildakoak, nora eramaten dituzte?
Liburu iruzkingile naizen eskas honen gardiz, egileak nobelaren dodekalogo bat idatziko du nobelaren amaieran. Puntu hauek, besteak beste:
Nobelak, ipuinak ez bezala, digresioa onartzen du. Salbu eta beste digresio batzuk ekiditen laguntzen badu, noski.
Literatura jostailuzko tren bat balitz, burdinbide zirkularrekoa izango litzateke nobela; ipuina, ordea, lerro okerrekoa (baina, hasiera eta amaiera jakinekoa). Dena dela, kontua, hala batean nola bestean, lokomotora ez deskarrilatzean datza.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo