kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Ipuinak - Antologia bat / Iban Zaldua / Erein, 2010

Lokomotora ez deskarrilatzea da kontua Mikel Asurmendi / Irunero, 2010-10

Irakurketa irauliko duten ekintzen edo poltsikozko liburuen garaia heldu ote? “Ote, ote, ote?”. Gure mintzoan zalantza adierazteko partikulartasuna dugu ote delakoa. Urriko iraultza heldu ote da euskal literaturara? Akaso. Naski. Agian.

Literatura, printzipioz, bi subjekturen ekintza da: idazlearen eta irakurlearen ekintza. Alabaina, beste eragile batzuek ere parte hartzen dute bien arteko konplizitatea eta jarduera gauza dadin. Argitaratzailearen rola eta argitaletxearen zabalkuntza berebiziko jarduerak dira, kasu. Idazleak, hartara, horretarako bidea prestatzen badu, bere istorioek bi aldiz ikus dezakete argia. Kasu honetan, Zalduak poltsikozko edizioa prestatu du. Gainbeheran etorri bide den irakurketa inarrosi nahi izan du. Agian.

Iban Zalduak Ipuinak – Antologia bat iragarri zigun Nobela hura deritzan ipuinean. Ipuina Itzalak liburuko sortakoa izaki.

Ander da ipuineko protagonista. Ander idazle bihurtzeko asmoa duen morroia da. Ipuinaren egileari —Iban Zalduari, naski— gaztigatu dio hauxe esanez: “hi ez haiz horren inportantea nire nobelan: hi bosgarren edo seigarren mailako pertsona bazik ez haiz. Baina ipuin-liburu bat argitaratuko duk aurki” (…). “Hire irakurleei jakinarazi nahi niean, besterik gabe, zer mundutan bizi diren” gaztigatu zion Anderrek.

Ipuinen antologia hau Iban Zalduaren munduaren erretratua da. Ez da nobela bat, baina bere munduko pertsonaien ibilerek, hari narratibo bat uztartuz gero, nobela baterako bide urrats lezakete. Hona sipnosia:

Nobela Euskal Herrian kokatuta dago. Protagonista ETA erakundeko ekintzailea da. Ipuin euskaldunez osatu du bere irudimena. Gezurrak, traizioak eta itzalak nagusitzen dira haren bizitzan. Kontuak ez du erremediorik. Nobela alabaina, etorkizuna iragartzen hasten da.

—Ama: hildakoak, nora eramaten dituzte?

Liburu iruzkingile naizen eskas honen gardiz, egileak nobelaren dodekalogo bat idatziko du nobelaren amaieran. Puntu hauek, besteak beste:

Nobelak, ipuinak ez bezala, digresioa onartzen du. Salbu eta beste digresio batzuk ekiditen laguntzen badu, noski.

Literatura jostailuzko tren bat balitz, burdinbide zirkularrekoa izango litzateke nobela; ipuina, ordea, lerro okerrekoa (baina, hasiera eta amaiera jakinekoa). Dena dela, kontua, hala batean nola bestean, lokomotora ez deskarrilatzean datza.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak