kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Bizi! / Patxi Zabaleta / Pamiela, 2009

Bizipoza bizipenenetan barna Ainara Maia / Gara, 2010-04-16

Ederra eta mamitsua Patxi Zabaletaren azken olerki-liburua; badira zenbait olerki eder, baina, bertzalde, badira bertze zenbait ez nituzkeenak olerki purutzat hartuko, politika poetikarekin nahasten den liburu honetan; halaber, denek dute oroi-minarekin bizirik segitzeko aldarrikapena.

Patxi Zabaleta politikaria, baina, batez ere, historialaria agertzen da, eta olerki guztiei idatzitako sarreratxo poetikoak gauzak argi erran dizkit, badaezpada ere, olerkiek gaizki-ulerturik edo ez-ulerturik sor ez dezaten.

Gainera, autoreak berak hitzaurre luze eta mamitsu xamarra idatzi du, eta bizi dugun harrizko euskal herri honen errealitateaz hausnarrarazi dit. Herri normalizatu ez izateak arruntak garela aldarrikatzeko beharra sentitu du Zabaletak normalizazio-bide horretan. Olerki hauek ez dira bat-batean botatako bertsoak, ongi pentsatutakoak baizik, eta euskal historiako senean oinarriturik daude, Nafarroako ikuspegitik galdera iradokitzaileak eginez mundua aldatzeko gogoz.

Mundu globalizatu honetan, aberriagatik eta iraultzagatik bizi nahi duen olerkari baten pozak eta penak, ezinak eta gabeziak kontatzen dira poema epiko-liriko hauetan, jakinik bizitzak heriotza duela bikotekide leial. Denok hil behar, zahar edo gazte, denok. Heriotzak eta bizitzak munduko bikoterik leialena osatzen dute. Gainerako guztia poligamia kaotikoa bertzerik ez da, ala?

Horregatik gure euskal historian zehar aberriagatik hil bertze biderik ez zutenak oroituz, gaur egun aberriagatik bizi bertze biderik ez dugula erran nahi izan dit olerkariak. Olerkariak bizipozari kantatu nahiko lioke tristuraren eta malenkoniaren bidetik bada ere, urak bere bidea egiten baitu, eta bizipozez ibiltzeko aholkuak ere ematen dizkit, bere eskarmentuaren eta bizipenen arabera.

Euskal senaz idatzirik daude ongi pentsatutako hitzok, tiriki-trauki haren doinuan, eta odoletan blaitu naute, olerkizko mailuaz konstanteki nire kontzientzia kolpatu ondoren. Baina mailukada eta kolpe horiek bizirik dagoela oroitarazi diote maiteminez dagoen olerkari xume honi. Maitasun galduari edo ezinari askotan idatzi dion honek minez irakurri ditu olerkiok, baina min horiek guztiak bizirik iraun dezadan daude nigan, eta olerkizko hitz hauek bizi-minez etorri zaizkit.

Berandua beti beranduegi da, Axular euskal idazle klasikoa oroituz, eta niri ere joandako denboraren etsipenaren arantza sartu dit; beranduegi, beharbada, baina berandu bada ere, maitatuari ongia opa diot bihotz-bihotzez. Maitasuna baizik ez baita ezer, zenbat eta gehiago eman, orduan eta gehiago dena. Hasi ez dena ez da bukatzen, hori egia biribila, eta beraz, eutsi maitasunaren lotura askeari!

Bakartasunez eta bakardadean irakurri ditut olerki eta aholku guztiok, maiteari dei egiteko arrazoi bat eman dit, eta Telesforo Monzonen makila harturik, euskaldunok elkar harturik, olerki horitu ahaztu batzuetan amatxiz eta aitaz oroitu naiz ni ere geroaren zain, maitearen zain. Bizipozez zain ez naiz zorionaren bila joanen, olerkia eta alaitasuna baititut neurekin, musika eta edertasunaren bidez.

Olerkariak bizipozari kantatzeko asmoz, hizkuntza-arauak puskatzen ditu, elkarri musuka gaitezen. Idazlearen xedea iradokizunak egitea eta hausnarraraztea izan dela esaten digu epilogoan. Niri, bederen, pentsarazi dit, eta nire aberri bakarra euskara dela oroitarazi. Arbasoekin eta ondorengoekin bizitzari lotzen nauen bakarra hitza, euskal hitza, baita.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak