« Zer da errealitatea eta zer fikzioa? | Ez dugu generorik, ez dugu aberririk »
Ihes ederra / Hedoi Etxarte / Alain M. Urrutia / Alberdania, 2009
Historia aldatuz Javier Rojo / El Correo, 2010-01-09
Alberdania argitaletxeak “irudi eleberria” hitzak jarri ditu Hedoi Etxarteren eta Alain M. Urrutiaren elkarlanetik datorkigun Ihes ederra izenburuko liburuaren azalean, irakurleak bertan aurkituko duena definitzeko. Komikiaren aldaera jasoa, alegia, liburuak duen anbizioa kontuan hartuz gero. Liburu hau irakurtzean ezinbestean etorri zait T.S. Elioten aipu bat burura. Halaxe esaten zuen poeta amerikarrak Lau quartetto izenburuko liburuan, G. Arestiren itzulpenean eta beronen ortografia berezian: “Guertha ahal içan cena abstractione bat da, / Bakarric speculationezco mundu batetan / Possibilitate perpetual baten ancean dirauena. / Guertha ahal içan cenac eta guerthatu cenac / Bethi presente dagoen fin batetara desarratzen dute”. Izan ere, liburu honetan oraingo Euskal Herria aurkezten digute, baina aldaketa txiki batekin, gertatu ez zen aukera bat errealitatean gertatu izan balitz Euskal Herria nola egongo zen agertzen baitzaigu bertan. Eta historian egindako aldaketa horrek Joseph-Dominique Garatek aurrera atera nahi izan zuen asmoa gogorarazten du, zeren, liburuan planteatzen den egoeran, Euskal Herria Frantziako Erresumaren herrialde satelitea baita, XIX. mendearen hasieran, Frantziaren eta Espainiaren arteko gerran, frantsesak irabazle suertatu ondoren. Balizko egoera horretan aurkezten zaigun munduak ez du funtsezko aldaketarik oraingo munduarekin, gatazkak eta tentsioak, beste protagonista batzuekin bada ere, antzera agertzen baitzaizkigu. Liburuak egoera hori aurkezten du, eta horretarako Olga Perls eta Joanes Apaolazak osatzen duten bikotearen ikuspuntutik eskaintzen da azalpena. Apaolaza kazetari argazkilaria izanik, lehenengo eskutik jasotzen du mundu horretan gertatzen denari buruzko informazioa.
Edonola ere, liburuak ez du estruktura narratibo oso markaturik, neurri handi batean argumentua falta zaio-eta. Collagearen itxura du bertan eskaintzen denak, eta komikietako irudiekin batera, poemak, diskurtso zatiak, orrialde barreneko itxura duten azalpenak agertzen dira (ezinbestekoak mundu horretan gertatu diren aldaketetan ez galtzeko), aldez edo moldez inpresionismoarekin erlaziona dezakegun teknika baten bidez.
Liburuan ezinezko aukera batez ari bada ere, gaurko Euskal Herria du konparazio puntua. Eta ondorioa horrela labur liteke: Kontuz zer desiratzen den, zeren egia bihur baitaiteke, eta horrela zigortu ohi dituzte jainkoek gizakiak.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez