« Zer da errealitatea eta zer fikzioa? | Ez dugu generorik, ez dugu aberririk »
Ihes ederra / Hedoi Etxarte / Alain M. Urrutia / Alberdania, 2009
Historia aldatuz Javier Rojo / El Correo, 2010-01-09
Alberdania argitaletxeak “irudi eleberria” hitzak jarri ditu Hedoi Etxarteren eta Alain M. Urrutiaren elkarlanetik datorkigun Ihes ederra izenburuko liburuaren azalean, irakurleak bertan aurkituko duena definitzeko. Komikiaren aldaera jasoa, alegia, liburuak duen anbizioa kontuan hartuz gero. Liburu hau irakurtzean ezinbestean etorri zait T.S. Elioten aipu bat burura. Halaxe esaten zuen poeta amerikarrak Lau quartetto izenburuko liburuan, G. Arestiren itzulpenean eta beronen ortografia berezian: “Guertha ahal içan cena abstractione bat da, / Bakarric speculationezco mundu batetan / Possibilitate perpetual baten ancean dirauena. / Guertha ahal içan cenac eta guerthatu cenac / Bethi presente dagoen fin batetara desarratzen dute”. Izan ere, liburu honetan oraingo Euskal Herria aurkezten digute, baina aldaketa txiki batekin, gertatu ez zen aukera bat errealitatean gertatu izan balitz Euskal Herria nola egongo zen agertzen baitzaigu bertan. Eta historian egindako aldaketa horrek Joseph-Dominique Garatek aurrera atera nahi izan zuen asmoa gogorarazten du, zeren, liburuan planteatzen den egoeran, Euskal Herria Frantziako Erresumaren herrialde satelitea baita, XIX. mendearen hasieran, Frantziaren eta Espainiaren arteko gerran, frantsesak irabazle suertatu ondoren. Balizko egoera horretan aurkezten zaigun munduak ez du funtsezko aldaketarik oraingo munduarekin, gatazkak eta tentsioak, beste protagonista batzuekin bada ere, antzera agertzen baitzaizkigu. Liburuak egoera hori aurkezten du, eta horretarako Olga Perls eta Joanes Apaolazak osatzen duten bikotearen ikuspuntutik eskaintzen da azalpena. Apaolaza kazetari argazkilaria izanik, lehenengo eskutik jasotzen du mundu horretan gertatzen denari buruzko informazioa.
Edonola ere, liburuak ez du estruktura narratibo oso markaturik, neurri handi batean argumentua falta zaio-eta. Collagearen itxura du bertan eskaintzen denak, eta komikietako irudiekin batera, poemak, diskurtso zatiak, orrialde barreneko itxura duten azalpenak agertzen dira (ezinbestekoak mundu horretan gertatu diren aldaketetan ez galtzeko), aldez edo moldez inpresionismoarekin erlaziona dezakegun teknika baten bidez.
Liburuan ezinezko aukera batez ari bada ere, gaurko Euskal Herria du konparazio puntua. Eta ondorioa horrela labur liteke: Kontuz zer desiratzen den, zeren egia bihur baitaiteke, eta horrela zigortu ohi dituzte jainkoek gizakiak.
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Ibon Egaña
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres
Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga
Mikel Asurmendi
Turismo hutsala
Fito Rodriguez
Asel Luzarraga