« Desoreka | Hormetatik gora »
Autokarabana / Fermin Etxegoien / Pamiela, 2009
Krisiaren parodia Javier Rojo / El Correo, 2009-11-28
Oker ez banago Fermin Etxegoienek argitara ematen duen lehenengo nobela da Autokarabana. Idazlea, edonola ere, ez da ezezaguna euskal kulturan, saiakera libururen bat eta komunikabideetako kolaborazioak plazaratu baititu orain arte. Autokarabanan berrogei urteko krisian sartuta dagoen gizon baten atsekabeak eta gorabeherak kontatzen zaizkigu. Gizona helduaroan murgilduta dago eta konturatu gabe ikusi du gaztaroa dagoeneko atzean utzi duela eta aurrean aurkezten zaiona maldan behera joate moduko bat baino ez dela. Alaba bat dauka, eta banatuta dago gizona, eta, kanpotik begiratuta behintzat, patetiko xamarra dirudi bere jokaerak. Pertsonaia konturatu da berrogei urte dituela eta bakarrik dagoela, bere inguruan jende asko badago ere. Bere gainean altxatzen den bakardade horren beldurrari aurka egiten saiatzen da, baina bere jokaera nerabe baten jokaeratik hurbilegi dago askotan. Beste aldetik, Deba Garaiko kooperatiba batean lan egiten du eta lantegia bere xixtrinkerietarako guda zelaia bihurtu du nahi gabe. Izan ere, bere bizitzan lan-harremanak eta harreman pertsonalak bereiztu gabe nahasten dira.
Nobela ironikoa da, batzuetan barregarria ere bai, eta etorkizunari begira ia proiekturik gabe krisian geratu den belaunaldi oso baten isla egin nahi izan duela esan daiteke. Horrexegatik, pertsonaiaren indibidualtasunetik harantzago joan nahi izan duelako, hainbat gauza nahasten dira nobela honetan, irudi topiko bat sartzeraino. Ohiturazko literatura moderno (“oraingo” esan nahi dut, bestela kontraesana baita) baten aurrean gaudela esan dezakegu. Pertsonaiaren gorabeheretan kooperatibaren inguruko istorioak, euskarari eta batez ere “euskalgintza” deitu den horri buruzko komentarioak, alabarekiko eta alabaren amarekiko harremanak, bikote harremanak… gauza guztiek bat egiten dute oso markatuta ez dagoen argumentu baten azpian. Eta azken hau da, ziur aski, nobela honek duen ahuleziarik nabarmena: giroa, topikoa bada ere, oso ondo azaltzen da, baina argumentuaren hezurdura sendoa falta zaio liburuari; horrexegatik batzuetan errepikakorregia ematen du nobelak, gauza berberak behin eta berriro kontatzen ibiliko balitz bezala.
Oraingo euskaldun arrunt baten irudia eraiki nahi izan du idazleak, bere kontraesanak eta guzti, eta iruditu zait idazleak bere buruari begiratu diola eredua bilatzeko. Beti da ariketa interesgarria autoparodia.
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Ibon Egaña
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres