« Nitasunetik kontzientziaren eraikuntzara | Etsipena »
Ez obeditu inori / Mikel Peruarena / Susa, 2009
Ez obeditu inori Gari Berasaluze / Beterriko Liburua, 2009-10
Zorionez, zaila da aurten euskaraz liburu bat argitaratu duten idazleen artean bat hautatzea. Bada aukerarik. Beste batzuen artean, ezusteko atseginak izan dira niretzat Uxue Alberdiren Aulki-jokoa (Elkar, 2009), Mikel Peruarenaren Ez obeditu inori (Susa, 2009) eta Irati Jimenezen Nora ez dakizun hori (Elkar, 2009). Biribilak iruditu zaizkit hiru lanak, bakoitza nabarmendu beharreko kontu ezberdinekin eta berezitasunekin.
Bizitza, ordea, erabakiak hartu beharra omen da, Anarik abesten duen moduan. Hautatu beharra. Horregatik, Uxue Alberdirena beste nonbait hizpide izan nuenez, eta Irati Jimenezena atal honetan bertan proposatu zuenez Irati Elorrietak aldizkari honen aurreko zenbakian, Mikel Peruarenaren Ez obeditu inori ederrari helduko diot.
Harribitxia iruditu zait idazle eta kazetari ereñotzuarraren lehen nobela. Ausardiaz heldu dio erronkari, eta hutsik egin gabe, ederki asmatu du irakurlea lanaren estiloagatik, egituragatik eta istorioagatik kateatzen. Kubako gerran maingu geratutako eta inori obeditzen ez dion Sotero Mujika bertsolariaren ahotik kontatzen zaizkigu gertaerak. Soterok, tipografo lanetan aritzen den poeta okzitaniarra eta estudiante bizargabe bat ditu lagun, eta haiekin biltzen da taberna zuloko solasaldietara, XIX. mendearen amaierako eta XX. mendearen hastapeneko Donostialdean.
Angiolillo anarkistaren itzala hedatzen da protagonisten asmoetara, narrazioa hark Canovas del Castillo hil ondorengo urteetan kokatuz. Suari bizirik eutsi behar zaio, boterearen aurka ekin behar da, eta bide horretan puzzle berezia osatzen dute poeta okzitaniarraren ikasgaiek eta bertsolariaren herri literaturak.
Istorioaren hariak baino gehiago, ordea, istorioa kontatzeko moduak harrituko du irakurlea ia hasieratik. Idazleak egindako dokumentazio lana ez da nolanahikoa, ederki girotu du nobela duela ehun bat urteko Donostialdean, baina batez ere erabili duen estiloak harrapatu eta liluratu nau ni behintzat. Zenbait pasarte behin eta berriro agertzen dira orrialdeetan barrena, narratzailea horiekin jolasean ariko balitz bezala, irakurlea harrituz hasieran, eta ariketa literarioaren konplize bihurtuz ohartzerako.
Estilo ederraz gain, kasualitatetik ezer ez duten izenez eta keinu literarioz beteta dago nobela. Ez dugu ezer asmatuko, beste norbaitek beste nonbait idatzi baitu dagoeneko poeta okzitaniarraren izena Èmile 1885ean Germinal idatzi zuen Èmile Zolari zor zaiola. Germinal aipatuta, gainera, Koldo Izagirreren Nik ere Germinal! egin gura nuen aldarri (Susa, 1998) handia ezin bestean gogora datorkigu, gaiagatik, giroagatik eta, batez ere, kontatzeko moduagatik, nobela haren ahaide duina baita Ez obeditu inori.
Angiolillo dute eredu protagonistek, eta haren bidea egin nahi dute. Pareko zerbait iruditu zait nobela hau: maisuaren bideari heldu nahi izan dio ikasleak, eta ez du hutsik gabe.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi