susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Hirugarrena eskuratzeko gogoz | Distantziak distantzia »

Alferrikaldua / Thomas Bernhard (Ibon Uribarri) / Alberdania-Elkar, 2009

Bariazioen artea Javier Rojo / El Correo, 2009-10-17

Thomas Bernhard idazle austriarraren Der Untergeher nobelaren euskal bertsioa agertu zaigu, Ibon Uribarri itzultzailearen eskutik eta Alferrikaldua izenburuarekin. Hiru adiskideren istorioa kontatzen zaigu bertan. Musika ikasten zuten garaian ezagutu zuten elkar, Salzburgon, Horowitz maisuaren eskoletara zihoazelarik. Batek Glenn Gould izena du, eta mundu osoan zehar ezaguna egingo da pianoa jotzeko trebetasunagatik, musika-jenioa baita. Bigarrena, Wertheimer, “alferrikaldua” da. Hirugarrenaren izena ez dakigu, baina nobelan narratzailearena egiten du. Hainbat urte pasatu eta gero, eta mundu osoan ezaguna zen piano jotzailea heriotza naturalez hil ondoren, Werheimer-ek bere burua hil du. Narratzailea, orduan, alferrikalduak erabiltzen zuen landa-etxera doa. Puntu honetan hasten zaigu narrazioa. Narratzailea, ostatu batera sartzen da eta sartzearekin batera oroitzen hasten da nolakoa izan zen hiruren artean gauzatu zen erlazioa. Narrazioan, beraz, hiru denbora tartekatzen dira: istorioa kontatzen deneko denbora; narratzaileak alferrikaldua hil ondoren honen landa-etxera egiten duen bidaia; eta bidaia horretan gogoratzen dituenak. Honek, jakina, hiru mailei buruzko erreferentziak jartzera darama narratzailea. Baina kontaera gehiago korapilatzen duten beste osagai batzuekin egiten dugu topo liburu honetan. Testuaren itxura bera, adibidez, aipatu behar da. Hasieran agertzen diren hiru paragrafo laburrak alde batera utzita, paragrafo bakar batez osaturik dago nobela, dena jarraian idatzita baitago, elkarrizketetan ohikoak diren marka tipografikoak ere erabili gabe. Eta, gauzak gehiago nahasteko, kontaera bera oso errepikakorra da. Hitzaurrean itzultzaileak estilo errepikakor hau musika-bariazioekin parekatzen du, eta dudarik gabe halaxe interpretatu behar da, Goldberg bariazioak jotzen egin baitzen ospetsu Gould.

Kontaera honetan gaia eta argumentua bigarren mailan gelditzen direla dirudi. Gould musika-jenioa zela ikustean, beste bi lagunek musika uztea erabakitzen dute, bakoitzak bere erara. Izan ere, Wetheimer-ek piano jotzaile onena izan behar zuen, eta hori ezinezkoa zela ikustean bere bizitza osoa alferrik galdu zuen, azken finean aberaskume apetatsua besterik ez zela erakutsirik.

Liburu zaila da hau, eta irakurlea arte-lan moderno batera bezala hurbildu behar zaio. Testuinguru honetan, itzultzailearen lana miretsi besterik ezin da egin.